ԲԵՌԼԻՆԻ ՀԱՅԵՐԸ ԿՈՐՑՆՈՒՄ ԵՆ ԱԶԳՈՒԹՅՈՒՆԸ Սփյուռքահայ երիտասարդների փափագը հայրենիքի հասարակական գործունեությանը մասնակցելն է Հունիսի 19-ից օգոստոսի 23-ը Երեւանում են գտնվում մի խումբ սփյուռքահայ կամավորներ, որոնց հնարավորություն է տրվել աշխատել եւ պրակտիկա ձեռք բերել Հայաստանում: Նրանք Հայաստան են ժամանել ԱՄՆ-ում գործող «Դեպի Հայք» կազմակերպության նախաձեռնությամբ եւ պատրաստ են, ըստ պայմանագրի, 30 ժամ աշխատել: Շաբաթական երկու օր նրանց համար կազմակերպվում են նաեւ հայերենի դասընթացներ: Հյուրերի հետ հարցազրույցից պարզ դարձավ, որ Սփյուռքում էլ ամեն ինչ հիանալի չէ: Եվ ինչպես ամենուր, այնտեղ էլ կան խնդիրներ, հակասություններ, որոնց անմիջական մասնակիցները հենց հայերն են: Լյուդեր Դավիթ Սահակյանը ծնվել է Բոստոն նահանգում, սակայն ներկայումս բնակվում է Բեռլինում: Նա, խոսելով Բեռլինի հայ համայնքի մասին՝ այն որակեց «մեռած համայնք»: Լյուդերը պատմում է, որ այնտեղ մոտ 50%-ը թուրքահայեր են կամ, որ նույնն է՝ թուրքացված հայեր, որոնք նույնիսկ խուսափում են հայերի հետ առնչությունից, քանզի չեն ցանկանում խնդիրներ ունենալ իրենց թուրք միջավայրի հետ: Եվ հիմնականում առեւտրական կապեր ունեն հենց Թուրքիայի հետ: Իսկ թուրքերի թիվը Բեռլինում մեծ է՝ մոտ 2,5 մլն: Մինչդեռ հայերի թիվը չի գերազանցում 40 հազարը: Իսկ որ ամենացավալին է, 2001-ից հայ համայնքը բաժանվել է, այսպես կոչված՝ եկեղեցական եւ ոչ եկեղեցական խմբերի: «Տարանջատվելու պատճառը հիմնականում տեր հոր ընտրությունն էր, որ հիասթափեցրեց մյուս հավակնորդներին: Վերջիններս էլ խռովություններ առաջացրին համայնքում»,- նշեց Լյուդերը: Բեռլինում չի գործում ոչ մի հայկական եկեղեցի: Իսկ ժողովներն ու հանդիպումներն անցկացվում են ամիսը մի քանի անգամ՝ այլ եկեղեցիներում: Լյուդերը գտնում է, որ «մեռած ու պառակտված» լինելու պատճառը մեծ մասի՝ առաջնորդ, ղեկավար լինելու ձգտումն է, որը թույլ չի տալիս հաշվի նստել դիմացինի հետ: Հակառակ հայկականի, թուրքական եւ ադրբեջանական համայնքները գործում են մեծ ակտիվությամբ: Այսօր նրանք հրապարակել են հակահայկական բավականին շատ հոդվածներ, գրքեր, նկարներ, որոնցով ամեն կերպ ձգտում են ապացուցել, որ ցեղասպանությունը իրականացվել է հայերի կողմից: Այս ամենի դեմ աչք է փակել նույնիսկ Գերմանիայի հայկական դեսպանատունը: «Դեսպանատան աշխատակիցները չեն տիրապետում նույնիսկ գերմաներենին եւ, բնականաբար, ակտիվություն դրսեւորել չեն կարող»,- հավելեց երիտասարդը: Բեռլինում կա հայկական մի թերթ, որը լույս է տեսնում տարեկան 3-4 անգամ, այն էլ գերմաներեն: Թերթի հիմնադիրը գերմանացի Հովհաննես Լյեպսիուսն է: Իսկ հայոց լեզվի պահպանման համար, ինչպես Լյուդերը նշեց, ընդամենը շաբաթական 2-3 օր անց են կացվում դասընթացներ տարրական դասարանների մակարդակով: Բեռլինի համեմատ, շատ ավելի ակտիվ ու գործունյա է Բոստոնի հայ համայնքը: Այս մասին փաստեց Բոստոնի նահանգի Ուոթերթաուն քաղաքի բնակչուհի Սաբին Չուլճյանը: Սակայն այնտեղ էլ կան խնդիրներ, որոնցից կարեւորագույնը, ըստ Սաբինի, հայոց լեզվի դուրս մղումն է առօրյայից: Չնայած Ուոթերթաունում կա մեկ հայկական դպրոց, սակայն պարզվում է, դա բավարար չէ հայերենի պահպանման համար: «Երեխաները ավարտելով դպրոցը՝ ուսումը շարունակում են անգլերեն, տանը նույնպես խոսում են անգլերեն, որն էլ պատճառ է հանդիսանում հայերենի մոռացության»,- նշեց Սաբինը: Հայկական եկեղեցիները Բոստոնում 4-ն են: Սակայն Սաբինը պատմում է, որ եկեղեցի այցելում են հիմնականում տարեց մարդիկ: Իսկ երիտասարդների մեծամասնության կողմից այն անտեսված է: Բոստոնի հայկական գրադարան-թանգարանում կա մոտ 12 հազար հայկական գիրք, որի մեծ մասը թարգմանված է տարբեր լեզուներով: Սաբինը աշխատում է այս գրադարան-թանգարանում՝ որպես գիդի օգնական: Նա պատմում է, որ հաճախորդները հիմնականում հետաքրքրված են հայոց պատմությամբ, քիչ չեն նաեւ հայկական պոեզիայի սիրահարները: Ըստ նրա, հայերն այնտեղ հիմնականում զբաղվում են առեւտրով: Կան նաեւ հայտնի բժիշկներ, ուսուցիչներ, լրագրողներ: Հայկական ակումբներն ու կազմակերպությունը նույնպես ակտիվորեն գործում են: Հաճախակի լինում են ժողովներ, քննարկումներ, որոնց մասնակցում է համայնքի մեծամասնությունը: Նա պատմում է, որ շատերն են ձգտում գալ Հայաստան. «Այստեղ կյանքը ավելի պարզ է, հետաքրքիր, իսկ այնտեղ ամբողջ օրը աշխատում են: Կարոտը նույնպես պատճառ է՝ մեծ հայրենասերների համար»: Վարդանուշ Տեֆթերտերյանը Լոս Անջելեսի հայ համայնքը բնութագրեց որպես ամենաակտիվը: Նա պատմում է, որ կան բազմաթիվ կազմակերպություններ, որոնք, հատկապես ցեղասպանության ընդունման համար մեծ գործունեություն են ծավալում: Հենց այդ նույն կազմակերպությունների երկարատեւ պայքարից հետո վերջապես հաջողվել է 2004-ին ցեղասպանությունների թանգարանում կազմակերպել ցուցահանդես նաեւ հայկական ցեղասպանության վերաբերյալ: Վարդանուշը պատմում է, որ հայերը այնտեղ հիմնականում խնդիրներ ունեն մեքսիկացիների հետ: «Հաճախակի նրանց միջեւ վեճեր են առաջանում, որոնք հիմնականում ավարտվում են ծեծկռտուքով»,- նշեց նա: Վարդանուշը դժգոհեց նաեւ վերջերս այնտեղ գաղթած նախկին հայաստանցիներից. «Նրանք շատ են զբաղվում գողությամբ, որը մեզ պատիվ չի բերում»: ՎԱՐԴՈՒՀԻ ՊԱՊՅԱՆ
