Հակակոմպլեմենտարը
Երկու տարի առաջ, երբ ԱՄՆ զինված ուժերի եվրոպական կոնտինգենտի
փոխհրամանատար Չարլզ Ուոլդին հարց ուղղեցինք ամերիկյան մոբիլ ստորաբաժանումների՝
Ադրբեջանի տարածքում տեղակայման հնարավորության մասին, վերջինս կտրականապես հերքեց
նման հեռանկարը: Ամերիկացի գեներալը Երեւանում էր գտնվում տարածաշրջանային կարճատեւ
այցով եւ վերադարձից առաջ «Երեւան» հյուրանոցում հանդիպել էր հայաստանյան լրատվամիջոցների
ներկայացուցիչների հետ: «Մենք գնում ենք տարածաշրջանային համագործակցության,
այլ ոչ թե առճակատման եւ լարվածության խորացման ճանապարհով: ԱՄՆ-ը չի ծրագրում որեւէ
կերպ զինված ներկայություն ունենալ Հարավային Կովկասում»,- մեր հարցին ի պատասխան՝
նշել էր Ուոլդը: Հիշեցնենք, որ նշված ժամանակահատվածում ադրբեջանական մամուլում այդ
թեման բավական ակտիվ շրջանառության մեջ էր: Այդուհանդերձ, չնայած Ուոլդի վճռական
հերքումներին, ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Դոնալդ Ռամսֆելդն անցած մի քանի տարիների
ընթացքում երկու անգամ աշխատանքային այց կատարեց Բաքու, եւ երկու անգամ էլ արեւմտյան
ԶԼՄ-ներում նրա այցը լուսաբանվեց ԱՄՆ զինուժի որոշակի ստորաբաժանումների՝ Ադրբեջանում
հնարավոր վերատեղակայման համատեքստում: Այս ամենը չափազանց լավ է հիշեցնում ՆԱՏՕ-ի
ղեկավարության երբեմնի խոստումներն այն մասին, որ ալյանսը ոչ մի պարագայում չի ծավալվի
դեպի արեւելք: Ժամանակը ցույց տվեց, սակայն, որ ՆԱՏՕ-ն ոչ միայն «գրոհեց» Արեւելյան
Եվրոպան, այլեւ իր գիրկն առավ նաեւ մերձբալթյան հետխորհրդային երկրներին: Հանգամանք,
որն ընդամենը երեք տարի առաջ կարող էր դասվել քաղաքական ֆանտաստիկայի ոլորտին: Եվ
ահա, Ադրբեջանում այս օրերին դարձյալ հյուրընկալում են ԱՄՆ պաշտպանության նախարար
Դոնալդ Ռամսֆելդին, որի այցն այս անգամ ծածկված է գաղտնիության եւ խորհրդավորության
քողով: Ոչ Բաքվի պաշտոնական աղբյուրները, ոչ էլ ԱՄՆ դեսպանատունը նրա այցի նպատակների
մասին ոչինչ չեն հաղորդում: Անկախ զինվորական փորձագետ Ուզեիր Ջաֆարովը «Էխո» թերթին
հայտնել է, որ «Բաքվում Ռամսֆելդի այցի նպատակը կոնկրետ որոշումների ընդունումն է
այն հարցերի շուրջ, որոնք համաձայնեցվել են գեներալ Չարլզ Ուոլդի վերջին այցի ժամանակ»,
եւ պարզաբանել, որ «խոսքը միանշանակ Ադրբեջանի տարածքում ԱՄՆ-ի արագ արձագանքման
դյուրաշարժ խմբերի տեղակայման հետ կապված բանակցությունների մասին է»: Որոշ ԶԼՄ-ներ
էլ դարձյալ ընդգծել են Ադրբեջանում ամերիկյան շարժական ուժեր տեղաբաշխելու՝ Վաշինգթոնի
մտադրությունը՝ «Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղի պաշտպանության նպատակով»: Ինչպես
տեսնում ենք, Ադրբեջանում ամերիկյան զինուժի տեղակայման հեռանկարն այլեւս ակնհայտ
է, եւ դա հասկանալի է: ԲԹՋ նավթամուղի շինարարությունը մոտ է ավարտին, եւ ԱՄՆ-ն կոնկրետացնում
է իր գործողությունները: Իսկ մեզ մնում է միայն մխիթարվել օրապակաս ՀԱՊԿ-ին մեր անդամակցությամբ
եւ ենթադրություններ անել տարածաշրջանային հավանական զարգացումների շուրջ: Տ.
ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ
