Հարցազրույց
ԱԺ փոխնախագահ Վահան Հովհաննիսյանի հետ – Պարոն Հովհաննիսյան, ի՞նչ ազդեցություն
պետք է ունենա ՌԴ նախագահ Վլ. Պուտինի այցը Հայաստանի համար, որովհետեւ կարծես անհասկանալի
մնացին այդ այցի բուն նպատակը եւ ազդեցությունը երկկողմանի հարաբերությունների վրա:
Արդյոք այդ այցը ինչ-որ պատմական նշանակություն կարո՞ղ է ունենալ մեր ժողովրդի համար:
– Ընդհանրապես, այցերից պատմական նշանակություն սպասելը հայ ժողովրդի մտածելակերպի
դրսեւորում է. այդ այցից որեւէ պատմական բան ակնկալելը ճիշտ չէ: Խնդիրն այն է, որ
Հայաստանը շարունակում է իր հավասարակշռված քաղաքականությունը, եւ հենց այս համատեքստում
պետք է դիտել Պուտինի այցը նույնպես: Կարծում եմ, որ քննարկված կարեւորագույն հարցերից
է եղել լաստանավի գործարկման սկիզբը, եւ այս դեպքում երկու կողմերը պետք է կարողանան
աշխատանք տանել նաեւ երրորդ կողմի՝ Վրաստանի հետ: Ամենակարեւորն այն է, որ Ռուսաստանը
Հայաստանի շրջափակումը հաշվի առնելով՝ այդ լաստանավի աշխատանքային տարիֆ է նշանակել
իր ներքին տարիֆը. այ, սա իսկապես արտառոց երեւույթ է, որովհետեւ նման դեպքերում
կիրառվում են միջազգային տարիֆներ: – Ուզում եք ասել, որ մեզ դրանով լավությո՞ւն
է արվել, այդ դեպքում թող Հայաստանի պարտքը ներվեր եւ ոչ թե ձեռնարկությունները վերցնեին
եւ չաշխատեցնեին: – Ես մեր պարտքերի վերաբերյալ իմ տեսակետը հայտնել եմ ռուս-հայկական
միջխորհրդարանական հանձնաժողովի նիստերի ժամանակ, եւ մեր ռուս գործընկերներից շատերն
են գտնում, որ այդ լուծումը, թերեւս, ամենաճիշտ լուծումը չէր: Սա փաստ է, մյուս կողմից
էլ՝ դրա պատճառով լաստանավի նշանակությունը թերագնահատելը նույնպես ճիշտ չէ: Խնդիրն
այն է, որ Վրաստանը չբարձրացնի տարիֆը՝ օգտվելով հանգամանքից: Սա կախված կլինի Վրաստանի
հետ երկու կողմերի աշխատանքից: Պատկերացնել, որ ցանկացած մեծ պետության այցը Հայաստան
կտրականապես իրավիճակ է փոխելու դեպի բարելավում կամ դեպի վատացում, ճիշտ չէ, պետք
է հանգիստ վերաբերվել այդ՝ ընդամենը աշխատանքային այցին: – Տպավորություն
կար, որ ՌԴ նախագահը եկել էր ԱՊՀ իր վերջին եւ միակ տարածքը «նայելու»: –
Կարծում եմ, որ Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում Հայաստանը պետք է կարեւորի ոչ
այնքան ԱՊՀ շրջանակը, որքան կոլեկտիվ անվտանգության պայմանագիրը: Պարոն Պուտինը չթաքցրեց,
որ ԱՊՀ-ն ստեղծված է եղել քաղաքակիրթ ապահարզանի համար եւ նրանից մեծ ակնկալիքներ
չպետք է ունենալ: Ցավոք, մեր հասարակության մեջ ԱՊՀ-ն դիտվել է որպես տնտեսական,
քաղաքական եւ մշակութային այնպիսի տարածք, որում մենք կարող ենք մեզ հարմարավետ զգալ:
Իրականության մեջ դա այդպես չէ: ԱՊՀ-ի նշանակությունը, ինչպես ասաց պարոն Պուտինը,
կարեւոր է որպես ակումբ: Եվ այդ ակումբը իր օգտակարության լիմիտն ունի. որպեսզի այդ
լիմիտն ընդարձակվի, պետք են որակական փոփոխություններ, որոնք դեռեւս չեն կատարվել:
Գուցե պարոն Պուտինը ուսումնասիրում է դրանց կատարման հնարավորությունները: –
Մենք Ռուսաստանի մասին սիրում ենք խոսել որպես ռազմավարական գործընկերոջ, բայց հաճախ
ամենաշատ վնասները մեզ հասնում են հենց այդ գործընկերոջից: – Հիմա Ռուսաստանը,
անկախ իր բոլոր հարաբերություններից, հստակ ուրվագծել է իր քաղաքական ճանապարհը՝
մերձեցումը ԵՄ-ի հետ: «Նոր հարեւաններ» ծրագիրը բավականին ամբիցիոզ ծրագիր է, որ
տարածաշրջանի երկրներին, այդ թվում Հայաստանին հնարավորություն է տալիս բոլոր չափանիշներով
լինել Եվրամիության անդամին հավասար երկիր՝ իր քաղաքական կառուցվածքով, իր բյուջեով,
հասարակական-սոցիալական վիճակով եւ այլն: Խոսքը չի գնում անդամակցության մասին, բայց
խոսքը նման կարգավիճակ ստանալու մասին է: Այս ճանապարհին կարող են շատ ու շատ խնդիրներ
լուծվել, այդ թվում եւ՝ ղարաբաղյան խնդիրը: Մենք այս ճանապարհը ընտրել ենք: Բայց
յուրաքանչյուր երկիր ունի իր առանձնահատկությունները: Լատվիան ԵՄ անդամ է՝ ունենալով
ներքին խնդիրներ ազգային փոքրամասնությունների հետ, Կիպրոսը ԵՄ անդամ է՝ ունենալով
մասնատված տարածք եւ լուրջ խնդիրներ հարեւան պետության հետ, Հայաստանը շատ լավ հարաբերություններ
ունի Իրանի հետ: – Որը Ռուսաստանին դուր չի գալիս: – Որը շատերին դուր
չի գալիս, բայց յուրաքանչյուր երկիր իր առանձնահատկություններն ունի, եւ ճկունությունը
պահանջում է մեզնից գնալ այդ եվրոպական ճանապարհով՝ սեփական առանձնահատկություններից
չհրաժարվելով, որոնք բխում են ազգային անվտանգության եւ ազգային շահերից: Այս առումով
մեր հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ պայմանավորված են մեր ազգային անվտանգությունն
ապահովելու գրավականով: – Հնարավո՞ր է, որ վերանայվի «Գույք՝ պարտքի դիմաց»
պայմանագիրը: – Մենք այսօր փաստորեն ազատ շուկայական երկիր ենք, այն, ինչ
առաջ անվանվում էր կապիտալիստական: Ստրատեգիական կարեւորագույն նշանակություն ունեցող
բրիտանական ընկերությունները շատ հաճախ գերմանացիների սեփականությունն են: Ակնհայտ
է, որ Ռուսաստանն էլ այստեղ լուրջ սեփականություն ունենալը դիտում է որպես իր շահերից
բխող երեւույթ: Մենք դրա դեմ չպիտի խոսենք, մենք պիտի խոսենք այն բանի դեմ, որ այդ
գործարանները սեփականաշնորհելով՝ Ռուսաստանը դրանք չի աշխատեցնում: Երբ կաշխատեցնի,
այնտեղ աշխատող մարդուն բացարձակապես չի հետաքրքրի՝ այն պատկանո՞ւմ է ինչ -որ հայ
օլիգարխի, թե՞ Ռուսաստանին: Մենք պետք է հենց այս ուղղությամբ աշխատենք: Հատկապես
«Մարս» գործարանի նկատմամբ մեր հանձնաժողովը առաջարկություններ է ներկայացրել, որոնք
ռուսական կողմն ուսումնասիրում է: Հարցազրույցը՝ ՄԱՐԳԱՐԻՏ
ԵՍԱՅԱՆԻ
