ՔԴՄ
նախագահ Խոսրով Հարությունյանը մեկնաբանում է ԵԽԽՎ բանաձեւը – Պարոն Հարությունյան,
ինչպիսի՞ք են Ձեր մեկնաբանությունները ԵԽԽՎ 1416 բանաձեւի առիթով: – Պարագաների
բերումով, 1992 թվականից առ այսօր մասնակցել եմ միջազգային ատյաններում ղարաբաղյան
կոնֆլիկտի կարգավորման տարբեր քննարկումների: Կարող եմ փաստել, որ դրա կարգավորման
ողջ պատմության ընթացքում կոնֆլիկտի ծագումնաբանության վերաբերյալ այսպիսի ձեւակերպումներ
երբեք չեն հնչել: Այս փաստաթուղթը փաստում է, որ ԼՂՀ կոնֆլիկտի հիմքում ընկած է ոչ
թե ղարաբաղցիների ոտնահարված իրավունքների եւ ազատության համար 1988 թվականից սկսած
շարժումը, այլ ընդամենը էթնիկական թշնամանքը: Սա նոր որակում է: Կոնֆլիկտի 11-ամյա
պատմության ընթացքում առաջին անգամ միջազգային ատյանը տալիս է նոր ձեւակերպումներ՝
հիմքում էթնիկական թշնամանքն է, որի հետեւանքով ռազմական բախումներ, էթնիկական զտումներ
եւ նոր էթնիկ տարածքների ձեւավորումներ. սա է փաստաթղթի առանցքը: Ցավոք, մենք մեր
հայտարարություններով կարծես դրա հնարավորությունը տվել ենք: Դրա համար Հայաստանը
որակվում է օկուպանտ եւ թափանցիկ ակնարկ է արվում՝ եթե ուրիշ բան չէ, ապա հետագայում
կարող ենք ԵԽԽՎ-ին՝ կողմերի անդամակցությանն անդրադառնալ: Այս փաստաթղթում ոչ մի
ավելորդ բառ չկա: Ամեն ինչ հաշվված է: Չնայած փաստաթուղթը նենգափոխում է կոնֆլիկտի
ծագումնաբանությունը, այն ընդունվեց եւ վաղը պարտադիր կդառնա Եվրոպայի խորհրդի անդամ
բոլոր պետությունների ու նրանց կառավարությունների համար: – Որո՞նք են լինելու
փաստաթղթից բխող հնարավոր քայլերը: – Փաստաթղթում շատ հստակ առաջարկություն
է արվում ձեւավորել ԵԽԽՎ-ի Մինսկի խումբ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին զուգահեռ, որում կլինեն
վերջինիս կազմում գործող երկրների պատվիրակությունների ղեկավարները: Նրանք ամեն տարի
պետք է ներկայացնեն զեկույց, թե իրենց կառավարություններն ինչ աշխատանք են կատարել
կոնֆլիկտի կարգավորման ուղղությամբ: Սա ավելին է, քան հավակնոտ հայցը: Հաջորդը, որ
բանաձեւում արձանագրված է՝ ԵԽԽՎ-ն այնքան հաստատակամ է կոնֆլիկտի կարգավորման մեջ
իր սեփական դերակատարումն ապահովելու հարցում, որ նույնիսկ իր հանձնաժողովին հանձնարարում
է ուսումնասիրել Կոնֆլիկտների կարգավորման եվրոպական կոնվենցիայի հնարավորությունները՝
տվյալ կոնֆլիկտը կարգավորելու մեխանիզմները եւ անհրաժեշտության դեպքում կոնվենցիայում
փոփոխություններ կատարել: Սա բավական լուրջ հարց է: Եվ վերջինը՝ ԵԽԽՎ-ն նաեւ ասում
է. եթե նոր խմբի մոտ կարգավորման արդյունքները չապահովվեն, ապա, քանի որ եւ Ադրբեջանը,
եւ Հայաստանը ՄԱԿ-ի լիարժեք անդամներ են, բոլոր հիմքերը կան՝ հարցը ՄԱԿ-ի միջազգային
դատարան տեղափոխելու համար: Ընդ որում, բնական է՝ այս փաստաթղթի ձեւակերպումների
հիման վրա: Ահա այս փաստաթղթի ողջ էությունը, ինչից այն եզրակացությանն ես
հանգում, որ ԵԽԽՎ-ն որոշել է լրջագույնս զբաղվել ԼՂՀ խնդրի կարգավորմամբ: –
Իսկ ինչո՞վ է պայմանավորված այդ շահագրգռությունը: Ինչո՞ւ Մինսկի խմբի 12 տարիների
աշխատանքը չի բավարարում Եվրոպային: – Եվրոպան Հարավային Կովկասը՝ «Նոր հարեւաններ»
ծրագրի շրջանակներում, հայտարարեց իր ռազմավարական հետաքրքրությունների շրջան: Սա
զուտ Եվրոպայի խնդիրն է, որին չի հետաքրքրում, թե ինչ է մտածում ԱՄՆ-ն կամ ՌԴ-ն:
Այս փաստաթուղթը, ըստ էության, հավաքական Եվրոպայի քաղաքական մոտեցումն է, այն էլ
այս ձեւակերպումներով: Եվ որպեսզի տարածաշրջանում Եվրոպան պատասխանատու դերակատարում
ունենա՝ նախեւառաջ դա պետք է դրսեւորվի կոնֆլիկտների կարգավորման գործում: Առաջին
հերթին՝ ղարաբաղյան, որովհետեւ այն գենետիկորեն տարբեր է: ԵԱՀԿ-ում հարցը լուծում
կստանա միայն կոնսենսուսի հիման վրա: Այն դատապարտված է միշտ հաշվի նստել կողմերի,
այդ թվում նաեւ՝ քաղաքական քմահաճույքների հետ: «Կոնսենսուս-1»-ն այս պարագայում
չի ստացվի (Հարավսլավիայի տարբերակը): Փաստորեն, Եվրոպան հայտնվում է հիմար իրավիճակի
առջեւ՝ հարցը ԵԱՀԿ մանդատի ներքո է, որտեղ որոշում չի կարող կայացվել, որովհետեւ
կողմերը երբեք հաշտության չեն կարող գալ: Ի՞նչ անել. իհարկե փոխել որոշումների կայացման
մոտեցումը՝ հարցը տանել խորհրդարանական կառույց, որտեղ որոշումները կայացվում են
մեծամասնության միջոցով: ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
