Ասում
է ՀԴԿ նախագահ Արամ Սարգսյանը – Ինչպե՞ս եք գնահատում ԱՄՆ դեսպանատան, իսկ
ավելի վաղ՝ ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնական Էլիզաբեթ Ջոնսի հայտարարությունները՝ Ղարաբաղը,
այսպես կոչված, կոռուպցիայի եւ քրեական անջատողականների տարածք դիտարկելու մասին:
– Միացյալ Նահանգների ղեկավարությունը եւս մեկ անգամ հաստատեց իր սկզբունքային
դիրքորոշումը բոլոր այն հարցերի շուրջ, որն իր արտաքին քաղաքականության հայեցակարգով
է արտահայտված: ԱՄՆ-ն իր հայտարարությամբ ասաց, որ կարեւորում է կոռուպցիայի դեմ
պայքարը, որ կարեւորում է ժողովրդավարության հաստատումը եւ իր համար նշանակություն
չունի, որ Հայաստանի իշխանությունները հաճոյացան ԱՄՆ-ին եւ զորախումբ ուղարկեցին
Իրաք: Իսկ Հայաստանի ղեկավարությունը ստացավ այն, ինչին արժանի էր: Ես համարում եմ,
որ Ղարաբաղի հիմնահարցի գործընթացը բացահայտ տապալվեց: Երեք հանգամանք ապացուցում
են այդ տապալումը: Իշխանությունները որպես փաստարկ էին ներկայացնում, որ եթե Իրաք
զորախումբ ուղարկենք, ԱՄՆ-ի դիրքորոշումը շատ ավելի մեղմ կլինի Ղարաբաղի հարցի վերաբերյալ:
Խնդրեմ պատասխանը, որը հնչեց նաեւ ԱՄՆ դեսպանատան կողմից, մինչ այդ՝ պետքարտուղարի
տեղակալի կողմից: Եվ հետո, մի քանի օրից Ստրասբուրգում պետք է քննարկվի Աթկինսոնի
զեկույցը, որտեղ միանշանակ նշված է, որ Ղարաբաղի հիմնահարցը Ադրբեջանի եւ Հայաստանի
միջեւ ընդամենը տարածքային վեճ է, այսինքն՝ Ղարաբաղը ուղղակի որպես սուբյեկտ դուրս
է մնում գործընթացից: Իսկ սա նշանակում է, որ մենք պետք է քննարկենք 1918թ. հնչեցրած
Ազգերի լիգայի հայտնի դիրքորոշումը, որը անընդունելի է Հայաստանի համար: ԼՂ-ն է դուրս
եկել Ադրբեջանի կազմից՝ հիմք ընդունելով 1990-ի ապրիլի 3-ին ընդունած Խորհրդային
Միության օրենքը: Շարունակ խեղաթյուրվում են իրավական հիմքերը եւ անտեսվում են ԼՂ՝
մինչ այժմ կատարած օրինական քայլերը: Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը նմանեցվում
է մի սուբյեկտի, որը իբր կոռումպացված է, կամ այնտեղ անջատողականներ են: Ահա թե ինչի
հասավ պարոն Ռ. Քոչարյանը իր վարած քաղաքականությամբ: – Արդյոք իր այս հայտարարություններով
ԱՄՆ-ն պատրաստվո՞ւմ է ճնշում գործադրել Ռուսաստանի վրա՝ հասկացնելով, որ այս տարածաշրջանում
ինքն է դառնում գլխավոր դերակատար: – Բացարձակ նշանակություն չունի, թե այդ
երկու գերտերություններն իրար հետ ինչ հարաբերություններ են ճշտում: Մեզ համար կարեւոր
է, թե այդ ամենը ինչպես է ազդելու Հայաստանի շահերի վրա: Այսինքն՝ եթե Հայաստանը
ունենար սեփական հստակ դիրքորոշում, այս պահին որեւէ մեկի ճնշումը մյուսի վրա որեւէ
նշանակություն չէր ունենա: Նրանք բոլորն էլ Ղարաբաղի հարցում համանախագահներ են:
ԱՄՆ-ի կողմից արվող այդ հայտարարությունները ես կարող եմ շատ հանգիստ ուղղել նաեւ
Ռուսաստանին եւ ասենք՝ Ֆրանսիային: Ինչո՞ւ պետք է Ռուսաստանը շահագրգռված լինի, իսկ
ԱՄՆ-ն՝ ոչ, երկուսն էլ այս հարցում նույն կարգավիճակում են: Այստեղ շատ ավելի կարեւոր
է վերաբերմունքը Հայաստանի իշխանությունների նկատմամբ, որը բացահայտ արտահայտվեց
արված հայտարարություններով: Թող Հայաստանի ղեկավարությունը որոշի, թե ի՞նչ է արել
եւ ի՞նչ պատասխան է տալու: – Սակայն Իրաք հայկական զորամիավորում ուղարկելու
մասին կան նաեւ դրական կարծիքներ: – Կարծիքները կարող են տարբեր լինել, սակայն
իրականությունը մեկն է: Նախորդ օրվա զավեշտը, երբ Իրաք զորախումբ էին ուղարկում զուռնա-դհոլով,
պարզապես ամոթալի էր: Եթե զորախումբ ուղարկեին, ասենք, Ղարաբաղ՝ մեր հողերը պաշտպանելու,
ես դա կհասկանայի, բայց զուռնա-դհոլով զորախումբ ուղարկել մի երկիր, որը պատերազմի
մեջ է, որը պաշտպանում է սեփական ինքնուրույնությունը, իր սեփական շահերը, ես չեմ
հասկանում: Մանավանդ, չիմանալով, թե հետո ինչ է լինելու այդ մարդկանց հետ: Արդեն
իսկ Արաբական էմիրություններում, Լիբանանում եւ Սիրիայում բացահայտ հակահայկական
տրամադրություններ են նկատվում: Այս ամենի համար իշխանությունները պետք է պատասխան
տան: – Ի՞նչ եք սպասում ԵԱՀԿ փորձագետների այցելությունից, այսպես կոչված,
«գրավյալ տարածքներ», արդյոք հնարավո՞ր է այդ դիտորդական առաքելությունը ծառայեցնել
մեր օգտին, ինչպես փորձում են ներկայացնել որոշ քաղաքական գործիչներ: – Ընդհանուր
ենթատեքստը նույնն է: Եթե միայն մոնիտորինգի խումբը լիներ, արժեր դա քննարկել: Բայց
Տիգրան Թորոսյանի՝ ժամանակին արված հայտարարությունը, թե Թերի Դեւիսի զեկույցը իրավական
ազդեցություն չի ունենալու, մեղմ ասած՝ ճիշտ չէր: Խնդրեմ՝ հիմա էլ Դեյվիդ Աթկինսոնի
զեկույցը, որը մեր պատվիրակները պիտի փորձեն ինչ-որ ձեւով խոչընդոտել, որ չընդունվի:
Սա բացառվում է: Սկզբունքային ձեւակերպումները փոխելը նույնպես անհնար է, որովհետեւ
դա ընդունված է Թերի Դեւիսի կողմից: Ես ուղղակի զարմանում եմ այս իշխանությունների
տրամաբանության վրա, թե իբր իրենք էլ դիտորդական խմբին Շահումյանն ու Գետաշենը կներկայացնեն:
Չեմ կարող ավելի պարզ ասել, բայց սա իսկապես հիմարություն է, որովհետեւ այն, ինչ
որ պիտի դիտվի այս տարածքում, համեմատելի չէ այն տարածքի խնդիրների հետ: Ուստի սա
եւս լուրջ հետեւանքներ է ունենալու: Ամենակարեւոր խնդիրը ես արդեն ասացի. դա այն
է, որ հարցը դիտարկվում է որպես տարածքային վեճ Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ: Սրանից
ավելի ծանր կացություն ես չեմ պատկերացնում: – Այնուամենայնիվ, նաեւ ընդդիմադիր
գործիչներն են հայտարարում, որ Ղարաբաղն այն միակ հարցն է, հանուն որի պատրաստ են
համագործակցել առանց նախապայմանների: – Մենք համակարծիք կարող ենք լինել միայն
այն դեպքում, երբ կտեսնենք, որ իսկապես լուրջ եւ ճիշտ քայլեր են արվում: Երբ մեր
առաջարկները չեն ընդունվել, մենք ինչի՞ հետ համակարծիք լինենք: Մենք պաշտպանելու
ենք մեր սկզբունքային դիրքորոշումը: Հարցազրույցը՝ ՄԱՐԳԱՐԻՏ
ԵՍԱՅԱՆԻ
