Ընտանեկան
բժշկության համակարգը Ռուսաստանում, Ղազախստանում, Ղրղըզստանում արդեն մի
քանի տարի է առաջընթաց չունի։ Մեզ մոտ այն նոր է սկսվում։
Ծրագիրն իրականացնող Հայաստանի սոցիալական բարեփոխումների ծրագիրը (PADCO) շարունակ խոսում է Լոռու մարզում անցկացված փորձարարական ծրագրի հաջող ընթացքի մասին, քանի որ այնտեղ կիսավեր ամբուլատորիաները վերանորոգվեցին, իսկ բուժաշխատողները կրթվեցին։ Այնուհետեւ ծրագիրն սկսեցին իրականացնել քաղաքում, որտեղ պոլիկլինիկական ծառայությունը, լավ թե վատ, ձեավորված է։ Զարմանալի է, որ բարեփոխումներ կատարվում են միայն մի քանի պոլիկլինիկաներում։ Այնինչ, խելամիտ կլիներ բարեփոխումներն անցկացնել միանգամից բոլոր պոլիկլինիկաներում՝ փոքր փուլերով, ինչը հնարավորություն կտար խուսափել բուժօգնության առաջնային օղակում անհավասար պայմաններ ստեղծելուց։ Գուցե բարեփոխումներ իրականացնողներն հոգու խորքում գիտեն, որ, բացի պոլիկլինիկաների ցուցանակներից, ոչինչ չի փոխվի։ Մինչ այժմ ծրագրի իրականացման մեխանիզմների ճիշտ ընտրությունը եւ դրանց արդյունավետությունը չի հետազոտվել նույնիսկ ֆինանսավորող կազմակերպության կողմից (ՍՏAID)։ Հետեւաբար հնարավոր չէ կանխատեսել դրա արդյունքը։ Թող կարծիք չստեղծվի, թե դեմ ենք ընտանեկան բժշկության ծառայության ներդրմանը։ Սակայն կասկածելի են ծառայության ներդրման մեխանիզմները եւ միջազգային մասնագետների կոմպետենտությունը Հայաստանի առողջապահական համակարգի խնդիրներին։ Անհրաժեշտ է ծրագրում ներառել ոլորտին քաջածանոթ մասնագետների։ Դրամաշնորհների գումարները ծախսվում են աշխատավարձերի, կոնֆերանսների, քննարկումների, բարձր վարձատրվող խորհրդատուների եւ առաջադրանքների մշակման վրա, որտեղ առաջարկում են վարկ վերցնել Համաշխարհային բանկից։ Այնինչ, ավելի նպատակային կլիներ դրամաշնորհներն անմիջականորեն ուղղել բարեփոխումներին։ Թե չէ ստացվում է, որ անապահով խավի համար բուժօգնությունը մատչելի դարձնելուն ուղղված բարեփոխումներ կատարելու արդյունքում պարտքեր են կուտակվում, որոնք պետք է մարի նաեւ այդ նույն խավը։ Ընդհանրապես, ընտանեկան բժշկի գաղափարը փորձագետները վերցրել են Հոլանդիայից, որտեղ 1865-ին արդեն կար 2330 ընտանեկան բժիշկ։ Նրանց քանակը եռապատկելու համար պահանջվել է 135 տարի։ Իսկ մեզ մոտ փորձում են 9 տարում պատրաստել շուրջ 2000 ընտանեկան բժիշկ։ Ընդ որում, Հոլանդիայում նեղ մասնագետների թիվը նույն 135 տարիների ընթացքում 100 անգամ ավելացել եւ կազմել է 13 հազար։ Եթե ավելացել է, ուրեմն նրանց կարիքը չի պակասել։ Ավելին, ընտանեկան բժշկի ներմուծումը առողջապահության համակարգ չի ընթացել ի հաշիվ այլ մասնագետների կրճատման կամ վերապատրաստման, ինչպես նախատեսված է մեր համակարգում։
Չի կարելի գյուղական բժշկին համեմատել քաղաքում աշխատող բժշկի հետ։ Այստեղ իրավիճակն այլ է։ Քաղաքի ընտանեկան բժիշկը հնարավորություն ունի ցանկացած ժամանակ խորհրդակցել նեղ մասնագետի հետ, իսկ գյուղական բժիշկն այդ հնարավորությունը չունի։ Այս մասին պետք է մտածել եւ ստեղծել պայմաններ այլ մասնագետների համար նույնպես։
Սխալ է նաեւ ընտանեկան բժիշկների վերապատրաստման գործընթացում միայն գիտելիքների ընդլայնմանն ուղղված մոտեցումը, որովհետեւ բժշկի աշխատանքի հիմնական սկզբունքը հիվանդի հետ մշտական շփումն է, ինչը թույլ կտա ավելի մանրամասն ճանաչել հիվանդին, դրանով էլ պակասեցնել ախտորոշելու եւ բուժելու ժամանակը, ինչպես նաեւ արդյունավետ դարձնել հիվանդության կանխարգելումը։ Այդ դեպքում բոլորս կլինենք առողջ, իսկ փողերն էլ՝ տնտեսված։
ՏԻԳՐԱՆ ՆԵՐՍԵՍՅԱՆԳր.
Մագիստրոսի անվան բժիշկների միաբանության նախագահ
