«Որոշել եմ գալ հայրենիք ու ապագա գործունեությունս ծավալել այստեղ՝ ժողովրդիս հետ կողք կողքի»,-ասում է շվեդաբնակ Վրեժ Քոսայանը։
Վրեժ Քոսայանը, որ ծնունդով Թուրքիայի Մարդինի նահանգի Դարգեչիթ (Քերբորան) քաղաքից է, 20 տարեկանում հասկացել է, որ իր ապրելն ու ուսում ստանալը ծննդավայրում՝ անհեռանկար է։ Կնքելով երկու տարվա պայմանագիր, Վ. Քոսայանը մեկնում է Գերմանիա, սովորում Լյուդվիգսբուրգ, Շտուտգարդ եւ Ուլմ քաղաքներում։
«Արդեն լրանում էր պայմանագիրս ու, ինչպես կարելի էր ենթադրել, Գերմանիայում թուրքական դեսպանատունը ինձ հրավիրեց՝ հիշեցնելով պայմանագրի ավարտի մասին։ Դա նշանակում էր, որ ես պետք է վերադառնայի ու ծառայեի թուրքական բանակում»,- տեղեկացրեց մեր զրուցակիցը՝ գտնելով, որ իրեն ոչինչ չէր մնում, քան դիմել փախուստի։ «Ճանապարհն ինձ տարավ Սետրա-Բրուն քաղաք, դիմեցի փախստականների կենտրոնական կոմիտե։ Խնդրանքս չմերժվեց։ Միայն մեկ տարի հետո ստացա Շվեդիայում ապրելու եւ աշխատելու իրավունք։ Ուսումս շարունակեցի Ստոկհոլմի համալսարանում՝ խորանալով քրդերենի, թուրքերենի, անգլերենի, գերմաներենի ու շվեդերենի մեջ»,- ասաց պարոն Քոսայանը։
«Առավոտի» հարցին՝ «Իսկ մայրենի՝ հայոց լեզուն ձեզ չէ՞ր գրավում», նա պատասխանեց. «Իմ ծննդավայրում ընդամենը երեք հայ ընտանիք էր ապրում եւ ոչ մեկը չգիտեր մայրենին։ Իհարկե, մի քանի սովորույթներ, ծեսեր էին փոխանցվել մեծերից, որը պահպանում էինք։ Մոտ քաղաքներում հայկական եկեղեցի էլ չկար։ Ամեն ինչ միջոցների հետ էր կապված, որը թույլ չտվեց ուսումնասիրել հայերենը»,- հիշեց պարոն Քոսայանը։ Նա մեզ փոխանցեց, որ առաջին հայերեն տառերը ինքը տեսել է Գերմանիայում ապրած տարիներին։ «Այնտեղ շատ հետաքրքրվեցի ու ձեռք բերեցի հայոց պատմությանը, լեզվին, մշակույթին նվիրված գերմաներեն գրքեր։ Միայն Շվեդիայում մի քանի հայ ընտանիքների օգնությամբ սովորեցի նախ խոսել, հետո գրել ու կարդալ մայրենիով»,- նշեց մեր զրուցակիցը։ Չբավարարվելով ինքնակրթությամբ, 1990-ին առաջին անգամ Վ. Քոսայանը գալիս է հայրենիք ու հայոց լեզվի ու գրականության դասեր վերցնում մանկավարժական ինստիտուտում։
Տեսնելով հայ ժողովրդի սոցիալական ծանր վիճակը, միտք է հղանում ստեղծել օգնության ֆոնդ՝ Շվեդիայում ապրող իր հարազատների աջակցությամբ։ Նշենք, որ 1976-ից սկսած, երբ Վ. Քոսայանը հեռացել էր ծննդավայրից, նա Եվրոպա էր տեղափոխել Թուրքիայում մնացած իր հարազատներին։ Ֆոնդը գործել է մինչեւ 1997 թվականը։ Տարբեր ժամանակներում Վ. Քոսայանը ընտրվել է Շվեդիայի «Արարատ» մշակութային միության նախագահ։
Մեր հարցին՝ «Կարելի՞ է իմանալ, թե ինչու դադարեցվեցին ֆոնդի աշխատանքները», պարոն Քոսայանը պատասխանեց. «Երբ սկսեց գործել համահայկական հիմնադրամը, որի կենտրոնը Շվեդիայի Ուպսալա քաղաքում է, ես ներգրավվեցի նոր հիմնադրամի աշխատանքներում»։
Զրույցի ընթացքում Վ. Քոսայանը ասաց, որ իրենք Շվեդիայում տեղեկացվում են, որ օգնությունը հասնում է հասցեատիրոջը՝ զոհված ազատամարտիկների ընտանիքներին, ուղղվում դպրոցների, ճանապարհների, բուժհիմնարկների վերականգնողական աշխատանքներին։ Տեղեկացանք նաեւ, որ Շվեդիայում ապրում է 5000 հայ եւ վերջերս այդ թիվը համալրվել է Հայաստանից մեկնածների հաշվին։ Վերջին՝ «Հետաքրքիր է, չե՞ք հորդորում գոնե նախկին հայաստանցիներին՝ վերադառնալ հայրենիք» հարցին պարոն Քոսայանը պատասխանեց. «Այս անգամ այդ նպատակով էլ եկել եմ։ Մանրամասնեմ՝ ուզում եմ ընդմիշտ բնակություն հաստատել ու գործունեություն ծավալել Հայաստանում եւ, կարծում եմ, սա օրինակ կհանդիսանա Շվեդիայում ապրող հայերին։ Մեծ գումար չեմ ակնկալում՝ ընդամենը մի քանի հարյուր դոլար։ Անկեղծ ասած, դեռ աշխատանք չեմ գտել։ Կարծում եմ, դա մեծ խնդիր չէ։ Սիրով կդասավանդեմ քրդերեն, թուրքերեն, անգլերեն, գերմաներեն, շվեդերեն»։
Ս. ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
