ՇԵՔՍՊԻՐՆ ԱՅՍՏԵՂ ՄԵՂՔ ՉՈՒՆԵՐ

ՇԵՔՍՊԻՐՆ ԱՅՍՏԵՂ ՄԵՂՔ ՉՈՒՆԵՐ Բիսեքսուալ տեսարանները՝ առաջին անգամ հայ բեմում Բրիտանական խորհրդի հրավերով հյուրախաղերով Երեւանում էր «Վոլքանո» նորարարական ժամանակակից թատերական ընկերությունը՝ իր «Ս.Ե.Ր.» բեմադրությամբ։ Մինչ Հայաստան գալը, «Վոլքանոն» «Ս.Ե.Ր.»-ը ներկայացրել էր Ադրբեջանում եւ Վրաստանում։ Եթե առաջինը նրան ընդունել է ծափողջույններով, վրացիներն ուղղակի վռնդել են բրիտանացիներին։ Վերոնշյալ ներկայացմամբ բրիտանացի դերասանները փորձել են մեկնաբանել Շեքսպիրի բարդ անհատականությունը ու բացահայտել այն սոնետների միջոցով։ «Ս.Ե.Ր.»-ը պատմություն է սիրային եռանկյունու մասին. աղջիկը սիրում է տղային, տղան՝ աղջկան։ Բացի դրանից, երկուսը միաժամանակ սիրում են մի այլ պատանու, որը սիրում է միայն ինքն իրեն։ Խանդ, ունայնություն, հուսալքում, ի վերջո՝ բռնություն, որը ներկայացման գագաթնակետն է։ Բեմադրող ռեժիսոր Նիգել Չարնոքը ստեղծել է ներկայացում՝ սիրո տեսարան, լի հոմոէրոտիկ ու բիսեքսուալ կրքի տարբեր արտահայտություններով։ Դերերում հանդես էին գալիս «Վոլքանո» թատերական ընկերության հիմնադիր Փոլ Դեյվիսը (ի դեպ, քաղաքական գիտությունների դոկտոր), թատրոնի համահիմնադիր Ֆերըն Սմիթը (հոգեբան) եւ Ջեյմս Հյուիսոնը։ Ըստ վերջինիս, «Վրաստանում հանդիսատեսը կարծես հատուկ եկել էր խանգարելու ներկայացումը։ Երեւի վրացի տղամարդիկ ցանկանում էին բեմում միայն մերկ կամ կիսամերկ կի՞ն տեսնել»։ Ինչ վերաբերում էր ներկայացման հերոսուհուն, ապա նա բոլորովին էլ կանացի չէր։ Ֆ. Սմիթն էլ ցնցված էր բաքվեցիների ցուցամոլությունից. «Նրանք խոսքները մեկ արած դահլիճ էին եկել բջջային հեռախոսներով։ Երեւի ուզում էին զարմացնել մեզ, որ իբր իրենք կապիտալիզմի ներկայացուցիչներ են»։ Վրաստանում ստացած շոկից հետո Փ. Դեյվիսը գոհ էր մնացել հայաստանցի հանդիսատեսից. «Թեեւ հայերդ ավանդապահ ժողովուրդ եք, բայց ունեք առաջադեմ մտածելակերպ»։ Դերասանները պնդում են, որ չնայած ներկայացման բեմադրող ռեժիսոր Ն. Չարնոքը սեռական փոքրամասնության ներկայացուցիչ է (հետեւաբար, այդպիսի ուղղվածություն ունեն նրա բեմադրությունները), սակայն իրենց նպատակը ամենեւին էլ բիսեքսուալ կրքի պրոպագանդումը չէ։ Դերասանուհի Ֆ. Սմիթը, լրացնելով խաղընկերոջը, ավելացրեց. «Մենք գիտենք, որ Հայաստանն էլ ԽՍՀՄ-ի կազմում է եղել, ուր տարիներ շարունակ նույնիսկ արգելված էր սեքս բառն արտասանելը։ Ուզում եմ տեղեկացնել, որ ինչպես նախկին ԽՍՀՄ հանրապետություններում, այնպես էլ Հայաստանում, գործընկերներս բազմաթիվ հեռախոսահամարներ են ստացել տեղացի արվամոլներից՝ հանդիպելու խնդրանքով»։ Ըստ ամենայնի, դահլիճում ներկա հանդիսա տեսի մեծ մասը համոզված էր, որ երկու դերասանները արվամոլներ են։ Սակայն դերասանուհին հերքեց ստեղծված կարծիքը. «Ներկայացումն ընդամենը խաղ է, նման բան չկա»։ Ասվածը արդարացնելու համար դերասանները հիշեցրին նաեւ, որ 1609թ. ինքը՝ Շեքսպիրը, դեմ է եղել սոնետների տպագրմանը, որովհետեւ դրանց մեծ մասը ուղղված է եղել խարտյաշ պատանուն։ Ս. ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ Հ. Գ. «Ս.Ե.Ր.» ներկայացման գաղափարը հետաքրքիր էր, սակայն, մեր կարծիքով, բավականին ապաշնորհ էր մատուցված։ Ընդհանրապես, ողջ ներկայացումը քիչ թե շատ փրկում էր Ջեյմս Հյուիսոնը, որը պրոֆեսիոնալ պարող է։ Իսկ մյուս դերասանները՝ Ֆերըն Սմիթն ու Փոլ Դեյվիսը (եթե նրանց կենսագրություններին էլ տեղյակ չլինես), զգացվում էր, որ թատրոնի ու դերասանության հետ կապ չունեին։ Ներկայացման մեջ սեր չկար, այնտեղ ավելի շուտ բռնությունն ու անասնական բնազդն էին գերիշխում։ Առաջին հայացքից հեշտ ընկալելի Շեքսպիրին դերասանները չէին կարողացել ճիշտ մեկնաբանել։ Դրա համար էլ դերակատարները «ջախջախվել» էին իր իսկ՝ Շեքսպիրի կողմից։ Ի դեպ, հանդիսատեսին հարցաթերթիկներ էին բաժանվել, ուր պահանջվում էր վերաբերմունք հայտնել ներկայացման ու Մեծ Բրիտանիայի Միացյալ թագավորության՝ մշակույթի բնագավառում նորարարության կարեւոր աղբյուր լինելու մասին։ Հարցերն այնպես էին ձեւակերպված, որ ցանկացած պատասխան լինելու էր հօգուտ ներկայացման ու բրիտանական խորհրդի գործունեության։