ՎԵՐԱԴԱՐՁ ԴԵՊԻ ԱՐՄԱՏՆԵՐԸ 30-ական թվականների «ցուրտ ու մութ» տարիներին շատերի նման Հայաստանը լքեց եւ մի օր Հայրենիք վերադառնալու կարոտը սրտում, իրանական իրականության մեջ հայտնվեց Մոսկվայի Գեղարվեստի ակադեմիայի շրջանավարտ, արդեն ճանաչված նկարիչ Գրիգոր Վահրամյան-Գասպարբեկյանը։ Վաղվա օրն ու ճակատագիրը կապելով չորս զավակների /Գասպար, Վարդան, Սաթենիկ եւ Գեւորգ/ հայեցի կրթության ու դաստիարակության հետ, նկարիչ ամուսիններն իրենց հավատքի ու արվեստի մատուռը կառուցեցին… Վարդանը դեռ փոքր երեխա էր, երբ մանկան զարմանալի եւ անբացատրելի հայացքով ու նաեւ հմայքով նայում էր ծնողների ստեղծած կտավներին, իրեն ծանոթ ու անծանոթ երկրի պատկերներին, որոնք հետո, իր գիտակցական կյանքի ընթացքում Հայրենիք պետք է կոչվեին։ Մանկան արթուն հիշողությունից չի ջնջվում օպերային երգչուհի հորաքույրը՝ Սաթենիկ Գասպարբեկյանը, որն Անուշի առաջին դերակատարներից է։ Միջավա՞յրն էր հուշում, թե՞ արյան կանչն էր, որ Վարդանին բերեց եւ կանգնեցրեց արվեստ տանող ճանապարհին եւ պատվիրեց կրել իր խաչը։ Այսօր այդ նույն ստեղծագործ ոգին վերածնվել, շարունակություն է գտնում նրա Բիայնա դստեր ստեղծագործություններում։ Վարդան Վահրամյանը (Գասպարբեկյան) ծնվել է 1955թ. Իրանի Իսլամական Հանրապետության Թավրիզ քաղաքում։ Տարրական կրթությունը ստացել է Թավրիզի Հայկական-Թամարյան ազգային դպրոցում։ Երաժշտության եւ նկարչության դասերը ստացել է մորից՝ Մարիամ Վահրամյանից, այնուհետեւ աշակերտել է պրոֆեսոր Թադի Մասուդիէի մոտ։ Դեռ 1982 թվականից կազմել եւ մինչեւ օրս ղեկավարում է Թավրիզի «Կոմիտաս» քառաձայն երգչախումբը։ Վարդանի բնորոշմամբ, երգչախմբի գրական-գեղարվեստական գործունեությունը հնարավորություն է ստեղծում տեղի հայ երիտասարդությանը հայ մշակութային արժեքներին մերձենալու։ «Հայրենիքը մի մաքուր աղբյուր է, որից կարող ես մաքուր «ջուր» վերցնել, տանել ու բազմացնել»,- ահա՛ նրա՝ Հայրենիքի արժեւորման բանաձեւը։ Վարդանը ստեղծագործում է՝ միշտ նշանաբան ունենալով «հայի համար երգը սեր է, սերը՝ կյանք, կյանքը կապված է հողին եւ հողն է Հայրենիքը»։ Եվ ճիշտ ու ճիշտ այս շղթայական իրականության մեջ է գտնվում հայ երգի եւ երաժշտության արժեքը։ Ձայնագրել է քառաձայն բազմաթիվ երգեր՝ երգչախմբի համար, հորինել է երգեր, ռոմանսներ։ Երաժշտության է վերածել Վ.Դավթյանի «Ռեքվիեմ»-ը, Պ.Սեւակի «Հայաստան»-ն ու «Մայրենի լեզու»-ն, իրանահայ բանաստեղծներ Վարանդի, Դեւի բանաստեղծությունները, մի շարք ժողովրդական ստեղծագործություններ։ Քառաձայնի է վերածել Սայաթ-Նովայի տաղերից «Նազանի»-ն, «Աշխարհումս ախ չիմ քաշի» եւ ազգային հեղափոխական «Տալվորիկ», «Ձայն մը հնչեց», ինչպես նաեւ եկեղեցական շարականներ… Թվարկումը երկար կտեւի։ 1997 թվականին Հայաստան այցելության ժամանակ, պետական կոնսերվատորիայի երգչախմբի աջակցությամբ եւ կատարմամբ ձայնագրվել է իր ստեղծած «Պատարագ» լիտուրգիան՝ երկսեռ երգչախմբի եւ երգեհոնի համար, որով նա համալրեց նմանատիպ ստեղծագործությունների հայտնի հեղինակների սակավաթիվ շարքերը։ Ականատեսները պատմում են, որ յուրաքանչյուր կիրակի Թավրիզի հայոց եկեղեցիներում, նաեւ հին վանքեր եւ սրբավայրեր կազմակերպված ուխտագնացությունների ժամանակ հնչում են «Կոմիտաս» երգչախմբի կատարումները, շունչ ու կենդանություն տալիս վաղուց ի վեր հայի շնչից դատարկված ու մենության մեջ կանգուն սրբավայրերին։ Իրանահայ համայնքը սիրով է հիշում երգչախմբի ելույթները Պ. Սեւակի ծննդյան 60-ամյակի, Կոմիտասի մահվան 50-ամյակի, Րաֆֆու ծննդյան 150-ամյակի, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Վեհափառ Հայրապետի Ատրպատական այցելություն կատարելու, Թադեի վանքի հիմնադրման 40-ամյակի, Քրիստոնեության 1700-ամյակի փառատոն-հանդիսությունների ու էլի շատ ու շատ առիթներով։ Բարձր գնահատելով Վ. Վահրամյանի հայանպաստ գործունեությունը, 1998թ. Մեծն Կիլիկիոյ կաթողիկոս Գարեգին Բ-ն արվեստագետին է հանձնել «Սուրբ Մաշտոցի» շքանշանը։ Ու կրկին այս տարի Վարդանը հայրենիքում էր։ Այս անգամ ներկայացնելով «Դո-Ռե-Մի» միջազգային էստրադային երաժշտական փառատոնին իր իսկ բառերով գրված «Քարավան» երգը /իր սանուհու՝ Նարինե Սայադյանի կատարմամբ/, արժանացավ երկրորդ կարգի դիպլոմի։ Մենք հրաժեշտ չտվեցինք Վարդան Վահրամյանին, որովհետեւ շուտով ակնկալում ենք նրա վերադարձը. այս անգամ արվեստագետը կներկայանա հայ հասարակությանը այլ պատրվակով, իր նկարչական ստեղծագործությունների ցուցահանդեսով… ԱՆՈՒՇ ՏԵՐ172ՄԻՆԱՍՅԱՆ
