Չծրագրած հանդիպում Աղբյուր Սերոբի եւ Գեւորգ Չաուշի լեգենդն այնտեղ եւս ապրում է Լրատվամիջոցներից տեղեկանալով, որ Ընկուզաձոր (Գելիեգյուզան) հայկական գյուղից հայ զբոսաշրջիկների բերած հողը խառնվեց Սոսե մայրիկի գերեզմանին, որոշեցի հանդիպել արարողության կազմակերպչին ու հարցնել՝ ինչո՞ւ զանգվածային արտագաղթին պատասխանում ենք աճյունների ներգաղթով կամ մի բուռ հող բերելով, քաջ գիտակցելով, որ հարցս ամենավերինների խնդիրն է։ Պարզվեց, որ պետք է հանդիպեի քաջարի զինվոր, հոգով ֆիդայի Վարդան Սամսոնյանին։ Հանդիպումից ցանկանում եմ պատառիկներ փոխանցել ընթերցողին, որ կհետաքրքրի ամեն հայի, հատկապես նրանց, ում արմատներն են Պատմական Հայաստանում։ Պարզվեց, որ հողը բերելու մտադրությունն ավելի վաղ է հղացել, քան վերջին տարիներին հայ նվիրյալների աճյունների ամփոփումը հայրենիքում։ Դրանով Վարդանը իրագործել էր Սոսե մայրիկի վաղեմի երազանքը՝ «Հողս խառնվի Սերոբիս հողին»։ – Երբեք չէի հավատում, թե կհասնեմ Անդոկ սար ու Գելիեգյուզանի հայկական եկեղեցու բակից, ուր թաղված են Աղբյուր Սերոբն ու Դժոխք Հրայրը, հող կբերեմ։ Երեկ խիղճս հանգիստ քնեցի,- ասաց Վ. Սամսոնյանը։ Վարդանը քար ու հող է բերել ոչ մ իայն Ընկուզաձորից, այլեւ հայկական շատ քաղաքներից, կանգուն ու կիսավեր եկեղեցիներից (Արդահան, Ղարս, Անի, Իգդիր, Բայազեթ, Վան, Մուշ, Բիթլիս, Սասուն, Բինգյոլ, Էրզրում եւ այլն՝ շուրջ 22 բնակավայր)։ Պատրաստել է ապակեպատ, ուշագրավ մի ցուցադրություն՝ համապատասխան մեկնաբանություններով, տեղադրել իր իսկ բարեկարգած բակ-պուրակում՝ մեծ զորավար Անդրանիկի կիսանդրու եւ զոհված ազատամարտիկների հուշաղբյուրի հարեւանությամբ։ Շրջագայությունից ունեցած ամենամեծ տպավորությունն այն էր, որ Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Աշճյանը Աղթամար կղզու Սուրբ Խաչ եկեղեցում պսակադրության արարողություն էր կատարել, որ քուրդ 8-10 տարեկան մի տղա ցույց տալով բարձունքն, ասել էր՝ «Ձեր Չաուշն այնտեղ քնած է» (ոչ թե թաղված- Վ. Ս.), որ խմբին թեյ հյուրասիրող զառամյալ քրդի խնդրանքով երգել էր Աղբյուր Սերոբին նվիրված երգը։ ԳՈՀԱՐ ԱՐՇԱԿՅԱՆ
