«ԵՐԿԻՐԸ ԿԱՅՈՒՆԱՑՆՈՂՆ ՈՒ ԱՊԱԿԱՅՈՒՆԱՑՆՈՂԸ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆ Է» Հարցազրույց Ռիմա Դեմիրճյանի հետ -Մեկ-երկու թերթում հրապարակում եղավ, որ, իբրեւ թե գոյություն ունի Դեմիրճյանների ընտանիքի հիմնադրամ։ Մենք հիշում ենք, որ մեկ տարի առաջ դուք ստեղծեցիք «Կարեն Դեմիրճյան» հիմնադրամը, արդյո՞ք նույն բանի մասին է խոսքը։ – Իհարկե, այդ հարցը ինձ շատ է զարմացնում, մանկամիտ բաներ են գրվում «Հայոց աշխարհ» եւ «Գոլոս Արմենիի» թերթերում։ Ես առաջին անգամ եմ լսում, որ ընտանեկան հիմնադրամ կարող է գոյություն ունենալ։ Միայն մուրացկանի հոգեբանությամբ մեկը կարող է նման բան մտածել։ Անձամբ ես, իմ նախաձեռնությամբ ստեղծել եմ «Կարեն Դեմիրճյան» հիմնադրամը, որի խնդիրն է Կարեն Դեմիրճյանի հիշատակի հավերժացումը։ Հիմնադրամը ոչ մի կապ չունի քաղաքականության հետ, նպատակ ունի զբաղվել մշակույթի, գրականության, կրթության եւ այլ ոլորտների հովանավորությամբ եւ աջակցությամբ։ Ի՞նչ ընտանեկան հիմնադրամի մասին է խոսքը, ես չեմ հասկանում։ «Կարեն Դեմիրճյան» հիմնադրամը բաց է, միջոցները շատ սուղ, շատ չափավոր են գոյանում։ Սա ոչ թե որպես բողոք եմ ասում, այլ հասարակությանը տեղյակ պահելու համար։ Ի դեպ, մեր հիմնադրամը բաց է բոլորի համար, նույնիսկ այն հոդվածագիրների, որոնք նման հոդվածներ են գրում։ Գուցե բարի գործեր անելով նվազեցնեն իրենց մեջ կուտակված մաղձը, թունազրկվեն, ինչից կշահի թե հասարակությունը, թե իրենց թերթի վարկանիշը։ Մի կողմից՝ ոչ մի բանով չեն օժանդակում, մյուս կողմից՝ այսպիսի լուտանքներ են թափում։ Մեր ընտանիքը միշտ չափված-ձեւված է եղել։ Թող հիշեն 98 թիվը, ինչ սուտ եւ ինչ բամբասանք ասես չհնչեց Կարեն Դեմիրճյանի հասցեին։ Ապարդյուն։ Նույնն էլ հիմա կկատարվի։ Ես պարզապես զարմանում եմ, ինչպես կարելի է հոկտեմբերի 27-ի ողբերգությունից հետո այդքան անխիղճ եւ այդքան անսիրտ լինել եւ հիմա էլ ընտանիքի վերաբերյալ այդ բոլորը կատարել, ավելի վատ տեսքով, քան 98-ին էր։ Ինձ ուղղակի ապշեցնում է այդ հոգեբանությունը։ Ես առավել զարմանում եմ, երբ նման փորձերը, նման անբարոյական քայլերը խրախուսվում են շքանշաններով եւ ինչ-որ վարձատրություններով։ – Ձեր որդիների այցը ԱՄՆ կարծես թե իրարանցում է առաջացրել որոշ շրջանակներում։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս ամենը։ – Իմ տղաները հայ համայնքի հրավերով մեկնել են ԱՄՆ։ Ինչ է, իրավունք չունե՞ն։ Ով ասես, ուր ասես գնում է, հիմնականում՝ անարժանները։ Գնում են տարբեր երկրներ, պարզ չէ՝ թե ինչ միջոցներով եւ ինչ անելու։ Դա աննկատ է անցնում։ Հիմա ի՞նչ է պատահել, ինչո՞ւ են այսպես իրար անցել, խուճապի մատնվել, երբ Դեմիրճյաններն են գնացել։ Եթե ամերիկահայ համայնքն իմանա, թե այստեղ որոշ թերթեր ինչեր են գրում իրենց հրավերքի եւ հյուրերի մասին, վիրավորված կզգան եւ, կարծում եմ, անպայման կպատասխանեն։ Ամբողջ քաղաքական դաշտում ամենազուսպը, ամենապարկեշտը Ստեփան Դեմիրճյանն է։ Ինչո՞ւ են նրա վրա այդպես հարձակվում։ Թերթերում մեր մասին ինչեր ասես գրեցին՝ մեկ անվանեցին ռեւանշիստ, մեկ էլ՝ իբրեւ թե փողեր ենք ստանում երկիրն ապակայունացնելու համար։ Չմոռանանք, որ երկրի ե՛ւ կայունությունը, ե՛ւ անկայունությունը իշխանության ձեռքին է։ Մի ընտանիք չի կարող երկիրը կայունացնել կամ ապակայունացնել։ Մի բան կարող եմ ասել, որ ամենաապակայունացնողը նման հոդվածներն են եւ նրանց կազմակերպիչները։ Եթե մեկ-երկու անգամ նման հոդվածների կազմակերպիչները հայտնաբերվեն եւ հասարակական պարսավանքի ենթարկվեն, դրանից կայունացումը եւ հասարակությունը միայն կշահեն։ Անամոթաբար խոսում են երկրաշարժի մասին։ Մեր ընտանիքը, բոլորի պես եւ շատերից ավելի շատ է ցավել երկրաշարժի զոհերի համար։ Ի դեպ, Ստեփան Դեմիրճյանն իր գործարանի կոլեկտիվի եւ այն ժամանակ գործարանում աշխատող անգլիական եւ հարավսլավական խմբերի հետ երկար ժամանակ աշխատել է աղետի գոտում։ Իսկ ի՞նչ են արել աղետի գոտու համար նման մեղադրանքներ հնչեցնողները։ Ես համոզված եմ, որ Կարեն Դեմիրճյանը լիներ՝ շատ արագ կվերականգներ աղետի գոտին եւ ոչ թե ցիրուցան կաներ բոլոր միջոցները։ Քիչ է մնում մեզ ժողովրդի թշնամի հայտարարեն։ Սա որքան ծիծաղելի, նույնքան էլ նողկալի է։ Վերջապես սուտ ասելու համար էլ է խելք հարկավոր։ Այս պարզ ճշմարտությունը թող իմանան նրանք, ովքեր պատվիրում են նման նողկալի հրապարակումներ։ Կարելի է սուտ ասել, բայց այնպիսի սուտ, որը մի քիչ գոնե նման լինի ճշմարտության։ Հասել են ծայրահեղության։ Այնպիսի հիմարություններ են ասում, որ մարդ պետք է ավելի հիմար լինի դրանց հավատալու համար։ – Ինչպե՞ս եք գնահատում «Հոկտեմբերի 27»-ի դատավարության ընթացքը։ – Դա առանձին հարց է, որի մասին չէի ուզի այս պահին հպանցիկ խոսել։ Մեկ ուրիշ անգամ կխոսենք հանգամանորեն։ – Չնայած դուք չեք ուզում խոսել քաղաքականությունից, այնուամենայնիվ, խնդրում եմ, ասացեք, ինչպես եք գնահատում այն կարծիքները, թե ընդդիմությունը «Հոկտեմբերի 27»-ից բացի ուրիշ ասելիք չունի։ – Դուք ճիշտ եք, չեմ սիրում խոսել քաղաքականությունից, բայց քանի որ հարցրիք, ասեմ իմ կարծիքը։ Նախ, դա միակ հարցը չէ, որ հուզում է ընդդիմությանը։ Մեր հասարակության մեջ այնքան չլուծված հարցեր կան, որ ծիծաղելի է ասել, թե ընդդիմության պահանջը միայն «Հոկտեմբերի 27»-ով է սահմանափակվում։ Մյուս կողմից, «Հոկտեմբերի 27»-ն իր մեջ ընդգրկում է բոլոր հարցերը։ Իմ կարծիքով, «27»-ը կարող է լինել առանցքային հարց, որովհետեւ իր մեջ պարունակում է ե՛ւ կասկածամտության մթնոլորտ, ե՛ւ թաքնված թշնամություն, ե՛ւ անտարբերություն, ե՛ւ խաբեություն, ե՛ւ դերասանություն, որը կոչվում է դատավարություն… Եթե մենք իմանայինք, որ սա միայն մեր ընտանիքին է վերաբերում, կլռեինք։ Մենք կարգապահ ընտանիք ենք։ Կարեն Դեմիրճյանը մեզ սովորեցրել է հարգել իշխանությունը եւ կայուն վիճակը։ Բայց սա միայն մեր անձնական հարցը չէ։ Ենթադրենք, վաղը մեր ընտանիքը լռի։ Դա ամենեւին չի նշանակում, որ հասարակությունն էլ կլռի։ Հասարակության մեջ էլ առողջ դատող մարդիկ կան եւ նրանք արդարություն են պահանջում, ուրիշ ոչինչ։ Ինչպե՞ս կարող է գոյատեւել որեւէ հասարակարգ, հասարակություն, եթե արդարության համար պայքարը դադարեցված է։ Հարցազրույցը վարեց ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆԸ
