«ՊԱՈՒԶԱՆ ԱՎԱՐՏՎԵԼ Է» Հավաստում է Վազգեն Մանուկյանը, որը դեկտեմբերի 1-2-ը տեղի ունեցած ԱԺՄ 13-րդ համագումարում դարձյալ վերընտրվեց կուսակցության նախագահ։ -Էլեկտրոնային լրատվամիջոցները, որոնք լուսաբանել էին համագումարը, այսպես էին ըմբռնել ԱԺՄ դերը քաղաքական դաշտում, որ այն պատրաստվում է դառնալ «բարեկամական ընդդիմություն»։ Մի՞թե այդ ձեւակերպումը նույնչափ արտառոց չէ, ինչպես, օրինակ, «տաք ձմեռ» արտահայտությունը։ – Շատ հետաքրքիր հարց է։ Եվ ամբողջ հետաքրքրությունն այն է, որ ես նման բան չեմ ասել եւ ինքս էլ զարմանքով լսեցի այդ արտահայտությունը։ (Մեր զրուցակիցն ավելի ուշ հերքեց լրատվամիջոցների նաեւ մեկ այլ «փոխադրություն»՝ իբր Վազգեն Մանուկյանը քննադատել է ներկա ընդդիմությանը եւ ասել, թե նրանք փորձում են նախորդ ժամանակաշրջանի վրա կառուցել իրենց ապագան.- Ա. Ի.)։ Խոսքն այլ բանի մասին էր։ Ասվեց, որ Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահության ընթացքում Վազգեն Սարգսյանի եւ Կարեն Դեմիրճյանի առկայությունը եւ խորհրդարանում մեծամասնություն գրավելը ստեղծել էր Հայաստանում մի իրավիճակ, երբ Ազգային ժողովն ընդդիմադիր էր, բայց թշնամական ընդդիմություն չէր, ու դա հնարավորություն էր ընձեռում շատ հարցեր լուծելու։ Եվ ես ասացի, որ եթե խորհրդարանական համակարգը չանցնի՝ անկախ նրանից, թե ով կլինի հանրապետության նախագահը՝ նրա դեմ պիտի կանգնած լինի ընդդիմադիր Ազգային ժողով, բայց ոչ թշնամական ընդդիմադիր։ Իմ ասածը սխեմա էր, որը, կարծում եմ, օգտակար է Հայաստանի համար։ Թե ով կլինի նախագահ եւ ով կլինի ընդդիմադիր ԱԺ-ում՝ այլ հարց է։ Նույնիսկ եթե ես լինեի նախագահ՝ կուզենայի, որ ԱԺ-ն լիներ ինձ ընդդիմություն, բայց ոչ թշնամական։ – Այնուամենայնիվ, Դուք համագումարում ե՛ւ հայտարարեցիք, որ ԱԺՄ-ն ընդդիմություն է, ե՛ւ քննադատեցիք այլ ընդդիմադիրների՝ պաշտոնազրկման գործընթաց նախաձեռնելու համար։ – Շատ հստակ են ընդդիմության եւ իշխանության դերերը։ Ընդդիմություն լինել չի նշանակում ամբողջ ժամանակ զբաղվել իմփիչմենթ հայտարարելով։ Այդ գործընթացը նախաձեռնվում է բացառիկ դեպքերում։ Ընդդիմադիրը ոչ թե նա է, ով ուզում է տապալել իշխանությունը, այլ նա, ով քննադատում է, գտնում իշխանության բոլոր թույլ կետերը եւ երբեմն առաջարկում լուծումներ։ Հայաստանում ընդունված է, որ եթե ընդդիմություն ես՝ ամեն ինչ պիտի անես իշխանություններին գցելու համար։ Իշխանությանը գցեք ընտրությունների ժամանակ։ Բացառիկ երկրներում են իշխանությունը գցում ընտրությունների արանքում, երբ բացառիկ դեպք է տեղի ունենում։ – Դուք համագումարում պատրաստակամություն հայտնեցիք համախմբել այն ուժերին, որոնք դուրս կգան ծրագրերի համար պայքարի։ Սակայն երբ Հայաստանի վարչապետն էիք՝ մի հարցազրույցում հետաքրքրվեցի, թե Ձեր կառավարությունը ծրագիր ունի՞՝ պատասխանեցիք, թե թղթի վրա կարելի է գրել զանազան ծրագրեր, բայց դրանք բոլորն էլ իրարից առանձնապես չեն տարբերվում։ Հիմա սկսել եք կարեւորե՞լ ծրագրերի դերը։ – Իհարկե, կարեւորում եմ ծրագրերի դերը։ Բայց նույն համագումարում ասացի, որ շատ վտանգավոր կլինի, եթե 4-5 տարին մեկ փոխվեն կուսակցությունները եւ ամեն մեկը գա իր ծրագրով։ Շատ կարեւոր է, որ նոր զարգացած երկրում լինի տնտեսական ռազմավարության մի ծրագիր, որը 20-30 տարի շարունակ իրականացվի՝ անկախ նրանից, թե որ կուսակցությունն է կանգնած ղեկի մոտ։ Իսկ «նրբերանգներն» ամեն մի կուսակցություն ինքը կորոշի։ Այնպես որ, ես ե՛ւ կարեւորում եմ ծրագրերը, ե՛ւ շարունակում վստահ լինել, որ դրանք չունեն կախարդական ուժ։ – Քանի որ համագումարում նաեւ արձանագրեցիք, թե ԱԺՄ-ն այն ընդդիմությունը չէ, որ ցանկանում է հանրահավաքներով իշխանություն փոխել, կարելի՞ է եզրակացնել, որ այլեւս հրաժարվում եք աննկուն հեղափոխականությունից եւ հանրահավաքները համարում եք հարցեր լուծելու սպառված ձեւ։ – Բայց ինչո՞ւ եք ԱԺՄ-ին վերագրում հեղափոխական գործունեություն։ Մենք բոլորս հեղափոխական էինք 1988-ին, երբ հսկայական կայսրության մեջ հեղափոխական ճանապարհով փորձում էինք փոխել համակարգը, ձեռք բերել անկախություն, նաեւ տարածքային վերաբաշխման եւ այլ խնդիրներ կային։ Իսկ դրանից հետո մենք գուցե շատ սուր ենք եղել որպես ընդդիմություն, բայց հեղափոխական հարցադրումներ չենք առաջադրել։ Փորձել ենք իշխանությունը փոխել ընտրությունների միջոցով, քննադատել կադրային կամ ծրագրային հարցերի վերաբերյալ։ Մենք միշտ ենք եղել այդպիսին, իսկ սրության աստիճանը կարող է փոխվել ժամանակի ընթացքում։ Հանրահավաքները երբեք չեմ բացառում։ Բայց ոչ այնպիսի հանրահավաքները, երբ ժողովրդին հավաքում եւ կոչ ես անում փոխել իշխանությունը։ Հանրահավաք կարելի է հրավիրել որոշակի հարցերի շուրջ։ Մենք առայժմ հանրահավաք չենք հրավիրել եւ մոտ ապագայում էլ չեմ տեսնում նման անհրաժեշտություն։ Բայց հանրահավաքը մնում է քաղաքական պայքարի ձեւերից մեկը եւ եթե իմաստալից լինի՝ կարելի է կիրառել նաեւ այդ ձեւը։ – ԱԺԿ-ի ներկայացուցիչն այս համագումարից հետո նշեց, որ եթե նման պարզություն, հստակություն լիներ մեկ տարի առաջ՝ չէր լինի նոր կուսակցությունների անհրաժեշտություն։ Համամի՞տ եք այս տեսակետին։ – Ինձ թվում է, որ այդպիսի հստակություն միշտ էլ կուսակցությունում եղել է։ Ուղղակի աղմուկն այնքան շատ է եղել, որ այդ պարզ բաները չեն լսվել աղմուկի մեջ։ Մեծամիտ չհնչի, բայց, իմ կարծիքով, որոշ կարեւոր բաներ ասացի համագումարում Հայաստանի զարգացման մասին։ Բայց լրատվամիջոցները ոչ թե դրանց ուշադրություն դարձրին, այլ երկրորդական նախադասությունների։ Ամենակարեւորն այն է, որ ամբողջ աշխարհը մի նոր փուլ է մտնում եւ Հայաստանն էլ իր տեղը պիտի զբաղեցնի։ Արանքում էլի կարեւոր բաներ են՝ նախագահ, վարչապետ, նախարար, բայց ավելի երկրորդական, քան այս գլոբալ հարցը։ Իհարկե, ամբողջ աշխարհում էլ իշխանության համար պայքարում են, բայց դրա հետ միասին ընթանում է նաեւ գաղափարների, մտքերի, ապագայի պայքար։ Հայաստանում դա շատ քիչ է հիմա երեւում եւ սա է ամենազարմանալին։ Եվ եթե մեկն էլ այդպիսի բան առաջարկում է՝ մյուսներին դա չի հետաքրքրում, քանի որ այդ ամենի մեջ քիչ կա բամբասանք ու թույն։ – ԱԺԴ-ի նախագահի գնահատականով՝ ԱԺՄ-ում սկսվել է ինքնամաքրման գործընթաց։ Համամի՞տ եք, որ այդ բոլոր զտումների շնորհիվ կուսակցությունն ավելի միաձույլ ու միակամ դարձավ, ավելի սթափ է գնահատվում տեղի ունեցողը։ – Միաձույլը միշտ չէ, որ լավ է։ Դա միայն արտաքուստ է դուրեկան։ Ես միշտ կողմնակից եմ բազմակարծության՝ նույնիսկ կուսակցության ներսում։ Բազմակարծության շնորհիվ կուսակցությունը կարող է ստանալ շատ երանգներ ու գույներ։ Եվ կարծում եմ, որ Հայաստանի կուսակցությունների զարգացումը, ցավոք սրտի, այդ ճանապարհով չի գնում։ Մեր կուսակցության ներսում, իսկապես, բավական շատ պարզություն մտավ։ Ե՛վ համագումարի ժամանակ, ե՛ւ հաջորդ օրը՝ ԱԺՄ խորհրդի նիստում նկատում էի այն ոգեւորությունը, իրար նկատմամբ ներողամիտ եւ սիրով վերաբերմունքը, որ ԱԺՄ-ում ունեինք տարիներ առաջ։ Եվ դա հույս է ներշնչում։ Քանի որ կարծիքների տարբերություն, միեւնույն է, կա կուսակցությունում, բայց հարցեր լուծելու մոտեցումները շատ ավելի հանդուրժողական են ու բարեկամական։ Ես դա գնահատում եմ։ Կուսակցության ներկայիս վիճակը շատ ավելի լավ է այն առումով, որ չնայած կա բազմակարծություն տարբեր հարցերի վերաբերյալ, բայց այդ տարաձայնությունների մեջ չկան անձնական շահեր։ Եվ դրանք չեն խանգարում, որ ԱԺՄ-ն միասնաբար գնա առաջ։ – Բավական զարմանալի էր, երբ համագումարում խոստովանեցիք, որ անգամ լավագույն ժամանակներում ԱԺՄ-ի անդամ էին 3 հազար հոգի, իսկ հիմա թվաքանակը գրեթե չի փոխվել՝ 2 հազարն են մնացել կուսակցությունում։ – Խոսքը միայն ֆունկցիոներների մասին էր։ Նախորդ ընտրություններում մեր կուսակցության հաջողության 99%-ը տասնյակ հազարավոր համախոհների շնորհիվ էր (խոսքն ընտրողների մասին չէ)։ Ի տարբերություն շատ ուրիշ կուսակցությունների՝ մեր համախոհներին չենք համարում կուսակցության անդամ։ ԱԺՄ-ի անդամ էին, իրոք, շուրջ 3 հազար հոգի։ Իսկ հիմա ընթանում է վերահաշվառում։ Այդ գործընթացը շարունակվում է, բայց արդեն զգում ենք, որ դուրս եկածների թվաքանակը շատ չնչին է։ – ԱԺՄ-ից անջատված երրորդ կուսակցության՝ ԺԱՄ-ի ներկայացուցիչն էլ պնդում էր, թե կուսակցության համար վտանգավորը ոչ այնքան սխալ որոշում ընդունելն է, որքան որեւէ որոշում չընդունելը։ ԱԺՄ-ում այլեւս հաղթահարվա՞ծ է այդ ամորֆ վիճակը, եթե, իհարկե, համաձայն եք այդ որակմանը։ – Նախ չեմ ընդունում, թե ավելի լավ է բոլորով միասին սխալվել, քան ոչինչ չանել։ Եթե սխալ է գործում ողջ կուսակցությունը՝ դա շահավետ ու օգտակար է միայն կուսակցության որոշ անդամներին։ ԱԺՄ-ի ներսում, իսկապես, 2 տարվա ընթացքում ստեղծվել էր մի իրավիճակ, երբ երկու թեւերն այնպիսի տարբեր որոշումներ էին առաջարկում, որ շատ անգամ դժվար էր լինում որոշում ընդունելը, քանզի դա միանգամից ճեղքելու էր կուսակցությունը։ Եվ, վերջապես, գտնում եմ, որ քաղաքականությամբ զբաղվելն անընդհատ գործ անելը չէ, այլ նաեւ՝ պաուզաները։ Եվ ամենադժվարը քաղաքականության մեջ ոչ թե ակտիվ գործողություններն են, այլ պաուզա պահելը։ Երբեմն պետք է զուտ քաղաքական նկատառումներից ելնելով պաուզա պահել եւ մարդիկ պետք է դրա համար համբերություն ունենան։ – Իսկ շարունակելու եք պաուզա՞ պահել։ – Ամեն դեպքում, պաուզան արդեն ավարտվել է։ Հարցազրույցը վարեց ԱՆՆԱ ԻՍՐԱՅԵԼՅԱՆԸ
