Աբովյանի գարեջրի գործարանի նկատմամբ Արժեթղթերի հանձնաժողովի նախաձեռնած գործընթացը թեեւ արտաքինից հակասություն, վեճ է հիշեցնում, բայց վկայում է առնվազն 2 դրական հանգամանք։ Դրանցից մեկն այն է, որ Հայաստանում կապիտալի շուկան ոչ միայն կենդանության, այլեւ առողջ կենդանության նշաններ է ցույց տալիս։ Մյուսն այն է, որ «Աբովյանի գարեջրի գործարան» ԲԲԸ-ն այնքան կայացած ընկերություն է, որ սեփականատերերը հրաժարվում են օտարել իրենց բաժնետոմսերը (ինչին, խոստովանենք, հաճախ չես հանդիպի)։ Հիշեցնենք, որ ընկերությունը հրավիրել էր բաժնետերերի ընդհանուր արտահերթ ժողով, որի ընթացքում որոշվել է կատարել բաժնետոմսերի միաձուլում (կոնսոլիդացիա)։
Ինչպես հայտնեց Արժեթղթերի հանձնաժողովի փոխնախագահ Տիգրան Կարապետյանը, այսպիսի գործընթաց կա նաեւ այլ բաժնետիրական ընկերություններում։ Մասնավորապես, «Թուղթարտ» ԲԸ-ում։ Փոխնախագահի մեկնաբանությամբ, որոշման հետեւանքով «բաժնեմասի անվանական արժեքի մեծությունն ավելացնելով՝ ԲԸ-ն կրճատում է բաժնետոմսերի քանակը։ Արդյունքում, եթե որեւէ բաժնետեր ունի 1 բաժնետոմս, օրինակ՝ 1000 դրամ, անվանական արժեքով, դրա արժեքը 2000 դառնալու դեպքում տեր է դառնում 0,5 (կես) բաժնեմասի։ Ավելին, եթե «կոտորակային» բաժնետերերը այլ «կոտորակային» բաժնետերերի հետ չեն միանում, որպեսզի ստանան ամբողջական բաժնետոմս, նրանց անունով բացվում է բանկային հաշիվ եւ հետգնման համար սահմանված գնով գումարներ են ուղղվում այդ հաշիվներին։ Եվ նրանք զրկվում են բաժնետիրոջ (թեկուզեւ կոտորակային) կարգավիճակից»։
Պրն Կարապետյանի կարծիքով, սա օրինական միջոց չէ, որովհետեւ չի բխում Սահմանադրությունից, ըստ որի, մարդու սեփականությունն անձեռնմխելի է։ Այսօր հանձնաժողովն այս հարցով կկայացնի իր որոշումը, ուստի, գրեթե 2 շաբաթ տեւած գործընթացի (որն ինքնին հետաքրքիր է եւ կարող է որպես նախադեպ ծառայել) վերաբերյալ հիմնական փաստարկները ներկայացնելու համար «Առավոտը» հեռակա բանավեճ «հրահրեց» երկու կողմերի միջեւ՝ նրանց հետ առանձին-առանձին խոսելով, այնուհետեւ համադրելով ասածները։ Այսպիսով,
«Առավոտ»- Ինչպե՞ս են բաժնետերերը զրկվում սեփականության իրավունքից։ Կարծես թե, նրանք ընտրության հնարավորություն ունեն, փոխհատուցում են ստանում։
Կարդացեք նաև
Տիգրան Կարապետյան– Նրանք իրենց բաժնեմասը տնօրինելու այլընտրանքային հնարավորություն չեն ստանում, որովհետեւ ասվում է, կա՛մ միաձուլվեք, կա՛մ ձեր բաժնետոմսի դիմաց կտրվի վճար եւ դուք կզրկվեք բաժնետոմսի սեփականության իրավունքից։
Դավիթ Մանթաշյան– Կոնսոլիդացիայի արդյունքում կոտորակային բաժնետոմսերի տերն է որոշում, ընկերությունը համախմբվելու իրավունք է տվել դա անել ցանկացած կերպ՝ ինչպես կարող են։ Վառ օրինակներից մեկն այն է, որ 107 սեփականատերերից մեկը կարողացել է 1000 անվանական արժեքի բաժնետոմսեր հավաքել եւ դեպոզիտարիայում գրանցել որպես մեկը։
Տ. Կ.- Սեփականության քանակական չափանիշներից մեկն արժեքն է։ Արժեքի որոշման սուրբ իրավունքը սեփականատիրոջն է։ Հետեւաբար, ո՞վ ասաց, որ սեփականության օբյեկտն արժե X գումար եւ ոչ թե X+D կամ X-D։ Դա որոշում է երրորդ անձը։
Դ. Մ.– Բաժնետերը, ժողովի որոշումը կայացնելու պահից սկսած, իր ցանկությամբ կարող է միանալ մյուս բաժնետերերի հետ, կարող է վաճառել ցանկացած անձի, ցանկացած գնով։ Եթե սրանցից հրաժարվում է, օրենքի պարտադրմամբ պետք է ընտրի երրորդ տարբերակը։ Ավանդային հաշիվների բացելն էլ խախտում չէ. 107 բաժնետերերից 50-60-ը տարիներ շարունակ բացակայում են հանրապետությունից, որոնց մասին տեղեկություն չունի ոչ կենտրոնական դեպոզիտարիան, ոչ ԲԸ-ն։
«Առավոտ»- Կարելի՞ է ասել, որ բաժնետերերն իրենք են որոշում կայացրել եւ եթե, նույնիսկ, զրկվում են սեփականությունից, ապա իրենց որոշմամբ։
Տ. Կ.– Գուցե մարդը դեմ է քվեարկել, գուցե չի մասնակցել։ Բացի այդ, ձայնի իրավունքը ածանցյալ է սեփականության իրավունքից։ Որոշումներն ընդունվում են ձայների մեծամասնությամբ, բայց դրանք վերաբերում են որոշակի հարցերի, օր. կառավարման մարմինների, գործունեության տեսակի, ռազմավարության ընտրություն։
Դ. Մ.– Երբ բաժնետերը առաջարկված տարբերակներից մեկը չի ընտրում, մնում է վերջին տարբերակը՝ թելադրված օրենքով. 45 օրվա ընթացքում իր բաժնեմասը կարող է ներկայացնել եւ պահանջել այն հետ գնելու պայմաններով, որ առաջարկված էր ժողովի ընթացքում։ Այս պարագայում ընկերությունը ոչ թե պարտադրում է, այլ բաժնետիրոջ առաջ պարտավորվում է վճարել 30 օրվա ընթացքում։
«Առավոտ»- Ի՞նչ որոշում կկայացվի։
Տ. Կ.- Միգուցե ձայները կկիսվեն։ Ես ավելի շատ կողմնակից եմ, որ խնդիրը տարվի իրավական դաշտ եւ ԲԸ-ների մասին օրենքի մի շարք հոդվածներ հակասահմանադրական ճանաչվեն։ Որոշ անդամներ այս մոտեցումը չեն ընդունում եւ գտնում են, որ կոտորակային բաժնեմասեր կարող են ի հայտ գալ. բայց չեն կարող վերաձեւակերպվել որպես ավանդ, եթե բաժնետերը չի արտահայտում իր կամքը։ Այս 2 տեսակետներն են շրջանառվում։
ԱՐՄԻՆԵ ՈՒԴՈՒՄՅԱՆ
