Հարցազրույց

ՄԱՐԴԻԿ ՎԱԽԵՆՈՒՄ ԵՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐ ՉԵՐԵՎԱԼՈՒՑ Հարցազրույց գրող, թարգմանիչ, ՀՅԴ խմբակցության անդամ Ռուբեն Հովսեփյանի հետ Ռուբեն Հովսեփյանն իմ տպավորությամբ օրենսդիր մարմնում իր աշխատանքին զուգահեռ զբաղված է խորհրդարանի զննման գործով նաեւ։ Երեկ փորձեցի պարզել. ի՞նչ կարծիքի է Ռուբեն Հովսեփյանը հայոց այսօրվա խորհրդարանի մասին. «Այսօրվա խորհրդարանն իր կազմով եւ մակարդակով նա է, ինչ-որ պիտի լիներ։ Զննելուց հետո հաստատվում է իմ նախնական կարծիքը, որ ունեի անմիջապես ընտրություններից հետո։ Ես այն ժամանակ գիտեի, որ այն խնդիրը, որը պետք է դրված լինի որեւէ խորհրդարանի, այս դեպքում՝ մեր խորհրդարանի առաջ, չէր լուծվելու, որովհետեւ խնդրի պայմանները սխալ էին կազմված։ Իսկ սխալ պայմաններով կազմված խնդիրը, ինչպես գիտեք, չի լուծվում։ Սա դեռ իր ժամանակին Չեխովն է հայտնագործել։ Ինչպե՞ս եղավ, որ այսպես կազմվեց խորհրդարանը, արդյոք այս հասարակության մեջ չկայի՞ն 131 այլ անձնավորություններ, որոնք շատ ավելի բարձր մակարդակ կունենային։ Ստեղծվեց դաշինք ասվածը, որ ընտրությունից առաջ էր դաշինք եւ ընտրությունում հաղթելու համար էր դաշինք։ Ինձ համար անընդունելի ճանապարհով ներս մտան մարդիկ, որոնցից յուրաքանչյուրի հետ ես անձնապես ոչ մի հաշիվ չունեմ, բայց նրանցից յուրաքանչյուրը իր տեղում է սիրելի եւ հարգելի եւ ոչ թե ո՛չ իր տեղում»։ Սակայն այսօր ունենք այն, ինչ ունենք, ո՞րն է քաղաքական դաշտի գնահատականը. «Քաղաքական դաշտը չի բարելավվի, չի ուժեղանա, քանի դեռ կուսակցություններն առանձին-առանձին չեն ուժեղացել եւ չեն գործում որպես կուսակցություն՝ բառիս բուն իմաստով։ Այսօր կա, այսպես ասած, մեծամասնություն, որը մեծամասնություն չէ իրականում, որովհետեւ չկա գաղափարական հենքը, որի շուրջ հավաքվել են քաղաքական մարդիկ։ Ուրեմն՝ կա մի կողմից՝ մեծամասնություն, որ չունի գաղափարական հենք, մյուս կողմից՝ ավելի փոքր հավաքականություններ, որոնք ունեն գաղափարական հենք, սակայն մեծամասնություն չեն»։ Օրենսդիր մարմնի եւ հանրապետության նախագահի հարաբերությունները, ըստ Ռուբեն Հովսեփյանի, կախված են քաղաքական դաշտի այսօրվա վիճակից. «Մի կողմից՝ նախագահը կարծես թե ստատուս-քվոյի պահպանմամբ է մտահոգ, չի ուզում կարծես թե շատ միջամտել, մյուս կողմից էլ՝ կյանքը ցույց է տալիս, որ ստատուս-քվոյի պահպանումը, եթե ինչ-որ պահերի դրական իմաստ ուներ իր մեջ, շատ հարցերում էլ ինքնանպատակ է եւ նաեւ վտանգ է ներկայացնում։ Սարսափելի ոչինչ չկա, եթե ընդունենք այն, ինչ կա. ոչ մի կուսակցություն այսօր մեծամասնություն չի կարող լինել։ Սա է մեր վիճակը։ Այս վիճակից է պետք մեկնարկել եւ ոչ թե՝ հանուն մեծամասնություն ունենալու արհեստական հավաքականություններ ստեղծենք»։ Երկրի նախագահը քաղաքական հենարան՝ որպես այդպիսին, չունի, բայցեւ ՀՅԴ-ն ակնհայտորեն դիտվում է այն կուսակցությունը, որը այսպես թե այնպես սատարում է նախագահին. «Քանի դեռ մեր մոտեցումները համընկնում են, բնական է, որ համընկած հարցերի ոլորտում մենք սատարում ենք նախագահին։ Ասենք՝ Հայ Դատի խնդրում։ Երկրի կառավարման, տնտեսության, կադրային քաղաքականության շատ հարցերի վերաբերյալ, բնական է, միշտ չէ, որ կիսում ենք նախագահի կարծիքը։ Բայց որովհետեւ շատ կարեւոր հարցերում սատարում ենք, դրա համար տպավորությունն այնպիսին է, որ մենք նրա հետ ենք ամբողջովին։ Հատկապես Դաշնակցությանը թշնամաբար վերաբերվող մամուլը եւ քաղաքական գործիչներն են անընդհատ շեշտում այդ հանգամանքը, անշուշտ, վարկաբեկելու նկատառումով, ինչը, կարծում եմ, արդար չէ»։ Վերջին օրերին խիստ հրատապ «Քաղաքացիական ծառայության մասին» օրենքի նախագծի քվեարկության տապալման եւ այդ օրենքի անհրաժեշտության մասին Ռուբեն Հովսեփյանը հետեւյալն ասաց. «Ես անձամբ կողմ եմ այդ օրենքին, անշուշտ, ինչպես բոլոր մյուս օրենքները, այս օրենքն էլ ունի նկատելի եւ աննկատ թերություններ։ Սա այն օրենքը չէ, որի համար ես այնքան դեմ լինեմ, որքան կողմ եմ։ Այս երկրի համար օրենքի անհրաժեշտությունը զգացվում է։ Վերջապես կադրային քաղաքականությունը ամենակարեւոր բանն է։ Մեր երկրում դա մինչեւ հիմա ինքնահոսի է դրված»։ Ոչ ոք չի ժխտում օրենքի կարեւորությունը, պարզապես սկզբունքային մեկ-երկու անհամաձայնություն կա, որ վերաբերում է նախագահի գերլիազորություններին. «Անշուշտ, նման էլեմենտներ կան օրենքի մեջ, բայց ի վերջո անօրինական ոչինչ չկա, եթե մեր հղումը Սահմանադրությունն է։ Նախագահին տրված են այդ լիազորությունները, եւ երբ մենք ժամանակին Սահմանադրության դեմ պայքար էինք մղում եւ մեր տարբերակն էինք առաջարկում, այս բոլոր խնդիրները նաեւ նկատի ունեինք։ Այսօր այդ օրենքը չունենալով՝ գերլիազորություններ չկա՞ն։ Ուրեմն, ի՞նչն է առարկության իմաստը։ Ես սկսում եմ մտածել, որ այլ հարցեր կան, շահերի բախում կա։ Եթե օրենքը ընդունվի, եւ մարդիկ դժգոհեն, թե՝ տեսեք, տեսեք, նախագահը գերլիազորություններ ունի, մարդիկ է նշանակում եւ ազատում, այսօր ինքը առանց այդ օրենքն ունենալու է անում դա։ Ինչի՞ մասին է խոսքը»։ Նախագահի կողմից հայտարարված համաներումը «Հոկտեմբերի 27»-ի գործով մեղադրվողներից մի քանիսի վրա եւս տարածվեց. «Եթե մենք արդեն վարժված չլինեինք ամեն ինչը կապել այս կամ այն դեպքի հետ, ես օրենքի տառին կհետեւեի, այսինքն՝ օրենքով համաներումը եղել է՝ վերջ։ Բայց քանի որ արդեն քանի տարի մենք տուրք ենք տալիս քաղաքական շահարկումներին, ես կարծում եմ, սա այն դեպքը չէր, որ կարելի էր դա հաշվի չառնել։ Ես համոզված եմ, որ ոչ ոք միտումնավոր չի արել, բայց կարելի էր «27»-ի մասով օժանդակ լրացում անել՝ վիճակից ելնելով»։ Սակայն վաղուց գաղտնիք չէ, թե օրենքները ինչպես են ստեղծվում։ Ինչո՞ւ մոռանալ, որ համաներումներից մեկի ժամանակ թիվ 206 հոդվածը չմտավ համաներման տակ, քանի որ կնպաստեր հենց դաշնակցականներին ազատ արձակելուն։ Ռուբեն Հովսեփյանի կարծիքով այն ժամանակ դա միտումնավոր արվեց, բայց այսօր որեւէ միտում չկա։ Մահապատժի վերացման վերաբերյալ Ռուբեն Հովսեփյանն այսպիսի կարծիքի է. «Մեր հասարակությունն այնպիսի վիճակում է, որ առաջիկա 15-20 տարում (Աստված տա, ես սխալվեմ, ավելի արագ մենք փոխվենք, լավանանք) ես չեմ տեսնում մահապատժի վերացման անհրաժեշտություն։ Մենք այն երկրում չենք ապրում, այն հասարակության մեջ չենք ապրում, որտեղ մահապատժի սպառնալիքը օգտակար չլինի։ Ես հաստատ գիտեմ, որ մարդիկ այսօր վախենում են ժողովրդավար երեւալուց։ Սա նույնպես հիվանդություն է։ Ես ինքս իմ հոգու մեջ շատ ժողովրդավար եմ, բայց պիտի պայմաններ լինեն քո ժողովրդավարության բոլոր դրսեւորումների համար։ Եվ նման հարցերում մենք շատ էլ չպետք է լսենք Եվրախորհրդին։ Ստորագրել ենք, այո։ Ես համոզված եմ, որ նրանց հետ մարդավարի խոսելու, հիմնավորելու դեպքում կարելի է հասկացնել, որ մեր երկրում ժողովրդավարության այս կամ այն դրույթի վաղաժամ կիրառումը վնասակար է հենց առաջին հերթին ժողովրդավարության արմատավորմանը»։ Հարցազրույցը վարեց ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆԸ