Սահմանադրությամբ արդարադատության խորհուրդը գլխավոր դատախազի առաջարկով հանրապետության նախագահի հաստատմանն է ներկայացնում դատախազների պաշտոնեական պիտանիության եւ ծառայողական առաջխաղացման ամենամյա ցուցակները, որոնց հիման վրա էլ կատարվում են նրանց նշանակումները։ «Դատախազության մասին» գործող օրենքով էլ ցուցակներում նրանց «անմահանալու» կարեւորագույն պայմանը իրավաբանական բարձրագույն կրթություն ունենալն է, իրավաբանի առնվազն հինգ տարվա մասնագիտական ստաժը։ Դատախազ, համենայնդեպս, չեն կարող դառնալ մեկուսարանային ստաժ ունեցող, նախկինում դատապարտված անձինք։
Երեկ մենք դիմեցինք ՀՀ գլխավոր դատախազության մամլո պատասխանատու Գ. Ամբարյանին, թե արդյո՞ք ցուցակները ներկայացվել են արդարադատության խորհրդին։ Նա հայտնեց, որ ցուցակները մի քանի օր առաջ տրամադրվել են ԱԽ-ին։ Ցանկացանք պարզել, թե որքա՞ն էր պիտանիության եւ ծառայողական առաջխաղացման ցուցակներում ընդգրկվածների թիվը, նաեւ շարժը նախորդ՝ 2000 եւ 1999 թվականների համար։ Մեզ հետաքրքրում էր, թե դատախազական համակարգի աշխատակիցներից բացի որքան «նորեկներ» են դիմումներ հղել դատախազ դառնալու համար, բոլո՞րն են ԵՊՀ իրավաբանականի կադրեր, մասնավոր բուհերից քանի՞սն են համարձակվել դիմել, որքա՞ն է կանանց թիվը, որքանն են իրավաբաններ, փաստաբաններ, քննիչներ, նոտարներ, դատավորներ… Այս մանրամասներին գլխավոր դատախազությունը պարզապես չէր տիրապետում։ Հետեւաբար դիմեցինք ԱԽ-ի իրավաբանական ծառայության պատասխանատու Ի. Նազարյանին։
Վերջինս տեղեկացրեց, որ վերոնշյալ ցուցակների մասին ՀՀ նախագահին դեռ չի զեկուցվել։ Եթե 2000թ. ցուցակներում ընդգրկվել էր 463 անձ, առաջխաղացման ցուցակներում՝ 57, ապա նախնական տվյալներով, 2001թ. համար ներկայացվել է 444-ի թեկնածությունը, նոր ներկայացվածների թիվը 23 է, որից 10-ը համակարգից է, իսկ «կողքի մարդկանց» թիվը 13 է։ «Հարակիցների» մեջ նշվում էին Գյումրիի փաստաբանական միության անդամներից մեկի, արդարադատության նախարարության օրենսդրական վարչության խորհրդատուի, Մայր Աթոռի իրավական ծառայության տնօրենի անուն-ազգանունները։ Ապագա դատավորներին եւ փաստաբաններին տեսանք գոնե քննասենյակներում, նրանք հնարավոր է ոչ դատավոր, ոչ փաստաբան չօծվեն, սակայն 2001թ. դատախազներին ոչ ցուցակներով տեսանք եւ ոչ ցուցակներից դուրս՝ քննասենյակներում… Կարո՞ղ է ընդհանրապես չտեսնենք։
Ռ. Մ.
