Հարցազրույց ՀՀ տրանսպորտի նախարար Երվանդ Զախարյանի հետ
-Պարոն Զախարյան, օդանավակայանային ծառայություններից՝ ավիասնունդ, վերգետնյա սպասարկում, որոնք գործում էին «Հայկական ավիաուղիներ» (ՀԱՈՒ) ՊՓԲԸ կազմում, առանձնացվեցին։ Ո՞րն էր նպատակը, եթե այսօր ակներեւ է դրանց վերամիացման անհրաժեշտությունը։
– Նշեմ, որ «Ավիասնունդ» ձեռնարկությունը խորհրդային ժամանակներից ի վեր գործել է առանձին։ Այն ՀԱՈՒ-ի կազմում էր առժամանակ։ Վերգետնյա սպասարկման համար կատարվում են ուսումնասիրություններ։ Եթե պարզվի, որ առանձնացումը ՀԱՈՒ-ի վրա տնտեսական առումով բացասաբար է անդրադարձել, կարծում եմ, նախարարության եւ կառավարության համար «ողբերգություն» չի լինի վերանայել կայացրած որոշումը։
– Չե՞ք կարծում, որ բողոքների ու դժգոհությունների եւս մեկ առիթ կընձեռվի։
Կարդացեք նաև
– Ճիշտ է, դրանք առանձին պետական փակ բաժնետիրական ընկերություններ են, սակայն համարվում են պետության սեփականություն եւ գտնվում են ՀՀ քաղաքացիական ավիացիայի գլխավոր վարչության հաշվեկշռում, իսկ պետությունն իրավասու է որոշելու ենթակա ձեռնարկությունների կարգավիճակը։
– Հայկական ավիացիայի զարգացման ծրագիր կազմելու համար լիազորված է «Արթուր Անդերսեն» խորհրդատվական ընկերությունը։ Ինչո՞ւ օտարերկրացին, չունե՞նք համապատասխան մասնագետներ։
– Հեռու եմ այն մտքից, որ ավիացիայի ոլորտում մասնագետներ չունենք։ Ունենք աշխատանքային փորձ ունեցող, սակայն պակասում է ավիացիոն ինքնուրույն քաղաքականության փորձը։ Կարելի է պարզ ասել, որ հայկական ավիացիան ինքնուրույն կոմերցիոն քաղաքականություն չի ունեցել, ունենք ավիացիոն տնտեսագետ մասնագետների պակաս։ Հայ մասնագետներն այսօր դժվարանում են կազմել լուրջ միջազգային պայմանագրեր։
– Նախարարության՝ մարտի 5-ի թիվ 68 կարգադրությամբ, նախարարության եւ ենթակա կազմակերպությունների ղեկավար աշխատողների աշխատաժամերը սահմանել եք մինչեւ ժամը 21-ը։ Կարելի՞ է ենթադրել, որ քաղաքացիական ավիացիայում արտակարգ իրավիճակ է։
– 1997-98-ին հայկական ավիացիան 6 մլն դոլար վնաս է կրել։ Վնասների գոյացման ուղղակի պատճառ է հանդիսացել ոչ ճիշտ կոմերցիոն քաղաքականությունը։ Ցանկացած ավիաընկերություն միայն սեփական միջոցներով չի կարող զարգացման ծրագիր իրականացնել։ Յուրաքանչյուր չվերթի իրացումը 1,5-2 մլն դոլարի ներդրում է պահանջում։ Լուրջ ներդրումներ են անհրաժեշտ ընկերության հետագա զարգացման համար։ Բրիտանական «British Airways» ավիաընկերությունը չնայած տարեկան ունի 14,5 մլրդ դոլար հասույթ, սակայն ունի եւ 8,5 մլրդ դոլարի ձեւակերպած կարճաժամկետ եւ երկարաժամկետ վարկեր։ Այսինքն, տարեկան հասույթի 60-65 տոկոսը ձեւակերպած վարկերն են։ Եթե ասում են, որ ՀԱՈՒ-ն իր միջոցներով «ոտքի» կկանգնի, դա միֆ է։ Հին է ավիաընկերության օդանավային շարժակազմը։ 2002-ին սպառվում են TY-154, TY-134 օդանավերի շահագործման ժամկետները, հաշվեկշռում կմնա երկու Լխ-86 ինքնաթիռ։ Իսկ «Airbus-310» օդանավի վարձակալումը տեղին էր եւ դեռ մեկ տարով էլ ուշացած։ Անհրաժեշտություն է եւս երկու օդանավի վարձակալումը, որի պայմանները թեպետ կլինեն նպաստավոր, սակայն անհրաժեշտ է ունենալ 6-7 մլն դոլար։ Նման տարեկան շահույթ «ՀԱՈՒ»-ն երբեք չի ունեցել։ Մնում է կամ երկարաժամկետ վարկերի ձեւակերպումը, կամ սեփականաշնորհման որեւէ ձեւ ընտրելը, կամ որոշակի վարձակալման պայմանագրի կնքումը, կամ լրացուցիչ բաժնետոմսերի թողարկման գնալը։ Անհրաժեշտ է փոխել նաեւ տնտեսական ղեկավարման համակարգը։
– Ինչպե՞ս է սեփականաշնորհվելու «Հայկական ավիաուղիները»։
– Հավանաբար, կգնանք բաժնետոմսերի լրացուցիչ թողարկման։
– Նախորդ տարիներին հարկային տեսչությունը ՀԱՈՒ-ում ստուգումների ժամանակ ավելի շատ տուգանք, այլ ոչ թե հարկում հետապնդելով, ընկերությունից ստացել էր վիճահարույց 1,2 մլն դոլար։ Հայտնի է նաեւ, որ գործի քննությունը 1998-ի հուլիսից գտնվում է դատական մարմիններում։
-Հարկային տեսչությունը 1997-ին 791 մլն դրամի, իբր ոչ ճիշտ հարկային պարտավորությունների կատարման համար, ակտեր էր ձեւակերպել, որը բացահայտվել է 1998-ին, սրան գումարվեց եւս 248 մլն դրամ, 1998-ին Ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարության ստուգումները։ ՀԱՈՒ-ն որպես տնտեսվարող սուբյեկտ, պետք է պաշտպանի իր իրավունքները, անկախ այն բանից, պետությունն ունի՞ հետ վերադարձնելու հնարավորություն։
– Օդային տուրքը ի՞նչ տվեց ավիացիային։
– «Օդային տուրք» հասկացողությունը վավերացրել է ԱԺ-ը, նա էլ կարող է վերացնել։ Տուրքի պատճառով ավիաընկերությունը կարճ չվերթներում կորցրեց ուղեւորահոսքը։ Անհնար է վերացնել տուրքը, որովհետեւ ուղղակի կտուժի պետբյուջեն։ Սակայն հարկ է, որ այն տարբերակվի հեռու եւ մոտ չվերթների համար։ Կարծում եմ, որ ապրիլ-մայիս ամսից կունենանք օգուտով աշխատող օդային փոխադրող։
Հարցազրույցը վարեց
ԱԼԻՆԱ ՊՈՂՈՍՅԱՆԸ
