Հարցազրույց ՀՀ տրանսպորտի նախարար Երվանդ Զախարյանի հետ
-Պարոն նախարար, վերջերս հանդես էիք եկել մամուլում եւ հիմնականում ճանապարհաշինության հարցերին էիք անդրադարձել, մինչդեռ ավիացիայի շուրջ ծավալվող այս վերջին ամիսների խոսքուզրույցին որեւէ կերպ չմասնակցեցիք։ Ինչո՞վ է պայմանավորված ձեր հետեւողական լռությունը։
– Ավիացիայի մասին պարզապես առիթ չի եղել խոսելու։ «Հայկական ավիաուղիների» վերաբերյալ այսօր կարելի է ասել, որ, իրոք, կան որոշակի ֆինանսական դժվարություններ. դրանք ունեն սուբյեկտիվ եւ օբյեկտիվ պատճառներ։ Օբյեկտիվ հանգամանքն այն է, որ, իրոք, այնտեղ գումարներ ծախսվել են, ինչը հիմնական աշխատող կոլեկտիվի մեղքը չէ։ Խոսքը «Էյրբաս -310» ինքնաթիռի համար ծասխված դեպոզիտային գումարների մասին է (1,5 մլն դոլարի չափով) եւ Երեւան-Դելի չվերթի վնասների (շուրջ 1 մլն 700 հազար դոլարի չափով)։ Շուրջ 5-6 հարյուր հազար դոլարի կորուստներ էլ եղան Ռուսաստանում ծայր առած ինֆլյացիոն գործընթացի պատճառով։ Իսկ սուբյեկտիվ պատճառները դրսեւորվում են աշխատանքի ոչ ճիշտ կազմակերպմամբ։
Հաշվի չեն առնվել կոլեկտիվի հնարավորությունները. մի քանի ծրագիր են փորձել իրականացնել մեկ տարվա ընթացքում։ Խոսքը նաեւ «Էյրբասի» ձեռքբերման ու դեպի Դելի չվերթի մասին է։ Այդ ծրագրերը, «Հայկական ավիաուղիներն» ուղեւորափոխադրումների ծավալներից ելնելով, պարզապես ի վիճակի չէ իրագործել միանգամից։ Դրանք պետք է կյանքի կոչվեին հերթականությամբ։ Այնպես որ, «Հայկական ավիաուղիների» ֆինանսական վիճակը մեծ ուշադրություն է պահանջում, համակարգն այսօր ունի շուրջ 3,5 մլն դոլարի վնաս։ Սակայն միջոցառումների պլան է մշակված այդ վնասները ծածկելու համար, սա մեկ, եւ երկրորդ՝ որպեսզի հետագայում էլ նման չմտածված քայլեր չարվեն ու շահագործման ծախսերն էլ նորմալ լինեն։ Իմ կարծիքով, «Հայկական ավիաուղիներն» առաջիկա ամիսներին եթե մեծ օգուտներով էլ չսկսի աշխատել, ապա գոնե վնասով չի գործի։
Կարդացեք նաև
-Իսկ ովքե՞ր են այն չմտածված քայլերի հեղինակները, որոնք, ինչպես նշեցիք, տարբեր նախաձեռնություններ են հանդես բերել։
-Ես չէի ուզենա որեւէ հարց անձնավորել։ Սակայն պետք է ասեմ, որ որոշ բիզնես-պլաններ, այդ թվում եւ Դելիի չվերթի վերաբերյալ, ռեալ հիմք չեն ունեցել։ Ինչ վերաբերում է «Էյրբասի» դեպոզիտին, դա պարտադիր ծախս էր, դա անպայման պետք է արվեր։ Ընդհանրապես, նոր ինքնաթիռների մուտքը հանրապետություն այսօր պարտադիր է, անգամ ուշացած։ Դա երկու տարի առաջ պետք է արվեր, մանավանդ, եթե նկատի ենք առնում, որ առաջիկա երկու տարվա ընթացքում մենք այլեւս ինքնաթիռային սեփական պարկ չենք ունենալու։ Ինքնաթիռներն արդեն մաշված են, ռեսուրսները՝ սպառված։ 2000 թվականի երկրորդ կեսին արդեն սեփական ինքնաթիռ չենք ունենա։ Ռուսաստանյան ինքնաթիռներ Հայաստան բերելը նպատակահարմար չէ, որովհետեւ, նախ՝ դրանց շարժիչների աշխատանքն աղմկոտ է, եւ երկրորդ՝ ոչ մաքուր։ Դա Եվրոպան չի ընդունում։ Ստիպված մենք պետք է ինքնաթիռներ բերենք, եւ այս առումով «Էյրբասի» գնումը ամբողջապես արդարացված է։
-Եվ էլի այդպիսի աննպաստ պայմաններո՞վ, թե՞ այս անգամ մի փոքր ավելի լուրջ մոտեցում կլինի։
-Աննպաստ պայման ասվածը մի փոքր հարաբերական հասկացություն է։ Մենք կփորձենք, որ գոնե մի քիչ ավելի էժան լինի գնելիքը, մանավանդ եթե նկատի ենք առնում, որ բերելու ենք նույն գործարանի արտադրանքը։ Իսկ դա ենթադրում է, որ մյուս կողմն ինքնըստինքյան գնալու է զիջումների։ Ընդհանուր բանակցությունների ժամանակ էլ կփորձենք ինքնաթիռներն ավելի էժան ձեռք բերել։
-Պարոն Զախարյան, որքան տեղյակ եմ, Տիգրան Աչոյանն էր, որ մշակում էր Երեւան-Դելի չվերթի բիզնես-պլանը՝ որպես Դելի-Լոնդոն՝ Երեւանով անցնող չվերթի մի մաս։ Ձեր ամբողջ քննադատությունը նրա հասցեի՞ն է ուղղված։
-Ես չէի ասի, թե Տիգրան Աչոյանն է մեղավորը Դելիի չվերթի դեպքում։ Դա եղել է ընդհանուր մոտեցում, ղեկավարության հանձնարարականը։ Ավիացիայի նախկին ղեկավարությունը կոլեգիայի նիստում մի քանի անգամ լսել է դեպի Դելի կատարվելիք չվերթի հարցը եւ դրական մոտեցում ցուցաբերել։ Բիզնես-պլանով որոշակի վնասներ, իհարկե, նախատեսված էին՝ շուրջ 600 հազար դոլարի չափի։ Մինչդեռ շուկայի սխալ ուսումնասիրության պատճառով վնասներն ավելի մեծ ստացվեցին։ Այդ պատճառով էր, որ փակեցինք դեպի Դելի կատարվող չվերթը։ Այժմ լրացուցիչ ուսումնասիրություններ են կատարվում, որպեսզի, հնարավորության դեպքում, գարնանը նորից այդ ուղղությունը շահագործենք։
-Այդ դեպքում, հարցս այսպիսին է. պարոն Զախարյան, իբրեւ տրանսպորտի նախարար պաշտոնավարելով՝ ի՞նչ հաջողությունների եք հասել այս արհեստավարժ կառավարության կազմում։
– Պետք է ասեմ, որ նախարարությունում, իհարկե, որոշակի դրական աշխատանք կատարվել է։ Իսկ ընդհանրապես, աշխատանքի ծավալները շատ մեծ են։ Ինչքան գործ էլ անես, էլի անելիք կա։ Կուզեի հատկապես առանձնացնել մի քանի հաջողություն։ Հուլիսի 15-ից նվազեցրել ենք Վրաստանի տարածքով բեռների փոխադրման արժեքը՝ 26 տոկոսով, կառավարության հանձնարարականով երեք ամսվա ընթացքում մշակել ենք երկաթուղային համակարգի բարեփոխման ծրագիր, որի կատարումն այժմ ընթացքի մեջ է։ Հաջորդը՝ ճանապարհավերանորոգման աշխատանքները՝ ինչ-որ արել ենք, որակով է կատարվել, եւ առանց հավելագրումների։ Ե՛վ որակի, ե՛ւ ծավալային առումով աշխատանքները կատարվել են նախարարության անմիջական վերահսկողությամբ։ Մետրոպոլիտենի մի քանի կայարաններում հարդարման աշխատանքներ ենք իրականացրել։ Սրանք մեր շոշափելի հաջողություններն են ե՛ւ տնտեսապես, ե՛ւ կառուցվածքային առումով։
-Պարոն նախարար, հիասթափեցնեմ ձեզ։ ԱԺ նախագահ Խոսրով Հարությունյանի մամլո հարցերով խորհրդականը ժամանակին հայտարարել է, որ Վրաստանի տարածքով բեռնափոխադրումների գինն իջեցնելու պայմանավորվածությունը ձեռք է բերվել խորհրդարանի խոսնակի Վրաստան կատարած այցելության ժամանակ։ Իսկ դուք, կարծես, հակված եք այդ դափնիները ձեզ վերագրել։
-Ես որեւէ տարբերություն չեմ դնում հանրապետության նախագահի, կառավարության կամ Ազգային ժողովի ձեռք բերած հաջողությունների մեջ։ Դա, վերջին հաշվով, համատեղ աշխատանքի արդյունք է։
-Պարոն նախարար, այն, որ ասացիք, թե ճանապարհաշինարարությունն առանց հավելագրումների է կատարվել, ի՞նչ նկատի ունեիք։
-Ես դա շեշտադրեցի, որովհետեւ ընդհանրապես շատ է խոսվում կատարված հավելագրումների մասին. թե իբր ինչպես վարկային ռեսուրսները, այնպես էլ բյուջեից հատկացված միջոցները ծախսվում են ոչ տնտեսվարությամբ։ Մենք հատուկ սխեմա ենք մշակել՝ դիագրամային տարբերակով եւ բոլոր աշխատանքներն այդ համակարգով վերցրել վերահսկողության տակ։ Յուրաքանչյուրը կարող է ստուգել, թե որ կիլոմետրի վրա ինչքան աշխատանք է կատարված եւ ինչքան գումար է ծախսվել։
-Իսկ անցյալում ճանապարհաշինարարության ժամանակ հավելագրումներ եղե՞լ են։ Նկատի ունեմ Հենրիկ Քոչինյանի պաշտոնավարման ընթացքը։
-Ես դրա մասին չեմ կարող ասել։ Այդ հարցին իմ պատասխանը կոռեկտ չի լինի։
-Ես այդպես չեմ կարծում, պարոն Զախարյան։ Այսօր դուք եք նախարարը եւ դուք եք պատասխանատուն։ Պետք է իմանաք, չէ՞, որոնք են ձեր ելակետերը, մանավանդ որ, օրերս մամուլում հայտարարել եք, թե Բավրա-Գյումրի ճանապարհի շինարարությունը խիստ անորակ է կատարվել։ Դրա համար որեւէ մեկը պատասխանատվության կանչվելո՞ւ է։
– Այդ աշխատանքների որակի ստուգումն այժմ կատարվում է՝ կառավարության հանձնարարականով։ Հանձնաժողովը, ըստ երեւույթին, իր կարծիքը կներկայացնի։
-Լավ, ի՞նչ կարծիք ունեք Հենրիկ Քոչինյանի աշխատանքի մասին։ Նա որտեղ է թերացել եւ որտեղ է, որ գերազանցում է ձեզ։
-Ամեն նախարար ունի իր աշխատելաոճը։ Ես նախարարությունը ընդունել եմ որոշակի տնտեսական ցուցանիշներով եւ իմ համար դրանք ելակետ են եղել։
-Իսկ հնարավո՞ր էր այն ժամանակ ավելին անել։
-Ես ընդհանրապես ժլատ եմ աշխատանքին գնահատական տալու հարցում, ու նույնիսկ չէի էլ ասի, թե շատ գոհ եմ իմ վեց ամսվա աշխատանքից։ Միգուցե հնարավոր էր ավելին անել։ Իսկ նախկին նախարարի վերաբերյալ ասեմ՝ նա աշխատել է իր ընդունակությունների, հնարավորությունների եւ կարողությունների սահմաններում։
-Պարոն նախարար, կցանկանայի, որ հիմա ճշտենք. նախատեսվո՞ւմ է, արդյոք, «Հայկական ավիաուղիների» սեփականաշնորհում։
-Կա կառավարության որոշում, կա նրա որոշմամբ ստեղծված հանձնաժողով, որն իր կարծիքն արդեն ներկայացրել է սեփականաշնորհման վերաբերյալ։ Դա արտահայտվելու է «Հայկական ավիաուղիների» կառավարման իրավունքն այլ ընկերության փոխանցելով՝ որոշակի պայմաններով։ Հարցը կքննարկվի կառավարությունում, ու պայմանները կորոշվեն։ Իմ կարծիքով, կհայտարարվի միջազգային մրցույթ։
-Աղասի Արշակյանը հայտարարում էր, թե Շահեն Կարամանուկյանն անձնապես օգտվելու է «Հայկական ավիաուղիների» սեփականաշնորհումից…
-Ես այդպես չեմ կարծում։
-Իսկ կա՞ն մարդիկ որ կօգտվեն անձնապես։
-Դա լրիվ սեփականաշնորհում չպետք է լինի։ Դա, ամենայն համոզվածությամբ եմ հայտարարում, ամբողջապես թափանցիկ ու բաց գործողություն է լինելու, այնպես որ, դժվար թե որեւէ մեկը կարողանա օգտվել։
-Իսկ ի՞նչ կասեիք այն խոսակցությունների մասին, որ պետք է սեփականաշնորհվի նաեւ «Զվարթնոց» օդանավակայանը։
-Այդ լուրերն անհիմն են։ Այս հարցում կա մեկ մոտեցում՝ «Զվարթնոց» օդանավակայանը պետք է լինի պետական։
-Պարոն Զախարյան, 22 միլիոն դոլարից ավելի գումար է վերցվել իբրեւ վարկ, որպեսզի «Զվարթնոց» օդանավակայանում կարգոտերմինալ կառուցվի։ Արդարացվա՞ծ էր արդյոք այդ մոտեցումը։
-Այդպիսի մեծ ներդրումները շատ կարճ ժամանակում գնահատել չի կարելի։ Այդ համալիրը հանրապետությանը պետք է, այլ հարց է, թե ե՞րբ է այն պետք գալու. այսօ՞ր, թե՞ վաղը։ Բոլոր դեպքերում, բեռնահամալիրի աշխատանքները պետք է կազմակերպել, մենք արդեն ունենք մրցույթի արդյունքները, եւ հավաքած միավորներով առաջին տեղում է «Եվրոֆուդ» ընկերությունը։ Բեռնահամալիրը, հավանաբար, բանակցությունների բարեհաջող ավարտի դեպքում, կսկսի շահագործվել հաջորդ տարվա սկզբից, եւ այս հարցով վարկային պարտավորությունների մի մասն իր վրա կվերցնի նոր օպերատորը։
-Ազգային ժողովը վերջերս ձեռք է բերել «Միցուբիշի» մակնիշի ութ ավտոմեքենա։ Խոսակցություն կա, թե դրանք կառավարությունը չի՞ կարողացել վաճառել ու այսպես ասենք՝ «նաղդել» է խորհրդարանի վրա…
-Իհարկե, այդ տեսակ խոսակցությունները ճիշտ չեն։ Իհարկե, «Միցուբիշի» մեքենաները ձեռք են բերվել ճապոնական գրանտի միջոցներով, էկոնոմիկայի եւ ֆինանսների նախարարությունից մեզ ոչ թե գումարներ են տրամադրել, որ «Միցուբիշի» ձեռք բերենք, այլ հենց մեքենաները՝ որպես ապրանքային վարկ։ Մենք դրանք օգտագործում ենք, որոնց արժեքը մոտակա 2,5 տարվա ընթացքում պետք է վերադարձնենք։
-Պարոն Զախարյան, հիմա, հավանաբար, ձեզ համար տհաճ հարց պետք է արծարծեմ։ Վերջերս մամուլում գրվեց, որ ձեր պաշտոնավարության օրոք, ձեր պատասխանատվությամբ մեծ ծավալի մազութ Հայաստան չի ներկրվել ու, կարծես, հետո էլ խնդիրը քննարկման առարկա է դարձել կառավարության նիստում։
– Իրողությունը հետեւյալն է. պարոն Բագրատյանն, իրոք, հանձնարարություն տվել է, որպեսզի համակարգում էմիսիոն գումարների նպատակային ծախսերը ստուգվեն՝ կապված աշխատավարձերի վճարումների հետ։ Այդ ստուգումները, որքան ինձ հայտնի է, կատարվել են, եւ դատախազությունը կառավարությանը ներկայացրել է, որ ստուգումների արդյունքում խախտումներ չեն հայտնաբերվել։ Բայց այդ լուրերը ես պատահական չեմ համարում, որ տեղ են գտնում մամուլի էջերում։ Հավանաբար, որոշ անձանց ձեռնտու չէր ինձ տեսնել էներգետիկայի նախարարի պաշտոնում, եւ այդ պատճառով է, որ նման լուրեր են տարածում։
-Այդ դեպքում, ինչպե՞ս հասկանանք, որ դուք էներգետիկայի փոխնախարարի պաշտոնից ազատվելուց անմիջապես հետո հեռացել եք հանրապետությունից։
-Աշխատանքից ազատվելուց հետո մեկ տարվա ընթացքում ես հանրապետությունից չեմ բացակայել. դրանք եւս անհիմն լուրեր են։ Իսկ մեկ տարի հետո, ինչպես բոլորը, այնպես էլ ես։ Այն տարիների ղեկավարությունն ինձ աշխատանք չառաջարկեց եւ ստիպված մի քանի տարի Մոսկվայում եմ աշխատել։ Իսկ այնտեղ իմ մասնագիտությամբ էի աշխատում՝ շինարարական աշխատանքներ գազաշինարարության ոլորտում։
– Ձեր ասածից այնպես է ստացվում, որ դուք որեւէ կապ չունեք այն 70 հազար տոննա մազութի հետ, որը Հայաստան չի ներկրվել։
-Ես չգիտեմ, թե ում կողմից, երբ եւ որքան մազութ չի ներկրվել, բայց որ դա ինձ հետ բոլորովին կապ չունի, կարող եմ ասել միանշանակ։
Զրույցը վարեց ԱՐՄԵՆ ԶԱՔԱՐՅԱՆԸ
