Հարցազրույց «Ազնավուրը՝ Հայաստանին» բարեգործական հիմնադրամի տնօրեն Մարո Տերտերյանի հետ
-Ձեր գլխավորած հիմնադրամը վերջերս կարծես թե ավելի սերտ համագործակցություն է սկսել Հայաստանի սոցիալական ներդրումների հիմնադրամի հետ։ Ո՞րն է այս սերտացման պատճառը։
-Պատճա՞ռը… ճիշտն ասած, մենք սկսել ենք սոցիալական հիմնադրամի հետ համագործակցել փոքր ծրագրերով։ Մեզի քաջալերեց իրենց ծրագիրների էությունը։ Շատ ենք հավանում սոցներդրումների հիմնադրամի թափանցիկությունը, բացի այդ՝ իրենց հսկման, ստուգման, ծրագիրը հետեւելու կարգը։ Եվ հեշտ է մեզ համար, որ մենք էլ մեր կողմից վերահսկենք իրենց արդեն վերահսկած ծրագիրը։ Սա շատ կարեւոր է համագործակցության համար։
-Ասացիք, որ համատեղ ծրագրեր եք ներկայացրել, որո՞նք են դրանք։
Կարդացեք նաև
-Մենք ունեցանք 5-6 դպրոց, որ ներդրում արեցինք, բացի այդ, մեկ դպրոց Երեւանում, որի 50 տոկոսը մենք ենք տալիս, 50-ը՝ իրենք։ Եվ հետո, իմանալով, որ իրենք ունեն մի ֆոնդ, որը եթե չի օգտագործվում՝ կորչում է, Շարլ Ազնավուրի ներկայացուցիչը Երեւանում, պարոն Ժիրայր Մարկոսյանը, դիմեց Շարլին, նա համերգ կազմակերպեց, բարերարներ հավաքեց։ Այսպիսով, հավաքվեց 1 մլն դոլար, եւ մենք կարողացանք 50 դպրոցի համար գումար տրամադրել։
-Այդ հիմնադրամից բացի, ուրիշ ո՞ւմ հետ եք համագործակցում կամ ի՞նչ ծրագրեր ունեք։
– Մենք բավական երկար ժամանակ ֆինանսավորում ենք ստացել Եվրահամայնքից, Հոլանդիայի կառավարության հետ բժշկական ծրագիր ունենք նորածինների համար։ Ժամանակին՝ 1992-93-ին, աջակցել ենք հաշմանդամների «Փյունիկ» կազմակերպությանը։
-Պետության հետ ձեր հարաբերությունները ինչպե՞ս են ընթանում, մասնավորապես՝ մարդասիրական հանձնաժողովի հետ ի՞նչ խնդիրներ եք ունենում։
-Ճիշտն ասած, մարդասիրական հանձնաժողովի բնույթը փոխվեց։ Արդեն Հրանուշ Հակոբյանի ժամանակ բավականին փոխվել էր, բայց հիմա իրենք ալ չգիտեն, թե ինչ բնույթ պետք է առնի հումանիտար հանձնաժողովը, որովհետեւ սկզբնական հանձնաժողովը, բացի ծրագրերը կոորդինացնելևհաստատելը, ուներ նպատակ, որ եթե մենք դժվարություններ ունենանք, իրենք միջամտեն։ Օրինակի համար, ես հիմա պրոբլեմներ ունեմ առողջապահության նախարարության հետ։ Բայց հիմա չկա այդ պետական մարմին-միջնորդը, որ հումանիտար ծրագրերի պաշտպանը լինի։ Ժամանակին հումանիտար հանձնաժողովը դա անում էր։ Բայց այսօր հումանիտար հանձնաժողովը շատ ավելի թույլ լիազորություններ ունի։ Եթե դա պետք է լինի հանձնաժողով, որը մաքսային հարցերը լուծի, դա արդեն շատ մակերեսային մոտեցում է։
Ճիշտն ասած, չէի ուզի շատ քննադատական երեւալ, բայց ես իմ տեսանկյունից եմ խոսում, որ ՄԱԿ-ում այդ ուղղությամբ ժողով է տեղի ունեցել, որ քննարկեն մեր վիճակը, պրոբլեմները եւ դիրքերը եւ դիմեն կառավարությանը, որ ձայն ունենանք, որովհետեւ կառավարության փոփոխության ժամանակ չի փոխանցվել նախկին ինֆորմացիան, աշխատանքի շարունակությունը չկա, լավը եւ վատը նույնպես կանգնեց։ Հիմնական պրոբլեմը դա է, որ բյուրոկրատիան շատ շատացավ, ոչ մեկը չի ուզում ուշադրություն դարձնել հումանիտար կազմակերպություններին։ Այ, հիմնական մեծ պրոբլեմ է նաեւ բեռները մաքսատնից դուրս հանելը։ Ոչ մեկը լիազորված չէ այս գործն անելու համար։ Ահագին փաստաթղթեր պետք է ձեւակերպենք, լրացնենք, մինչեւ հասնենք մաքսատուն։
Դա շատ դանդաղ է կատարվում, մեզնից պահանջվում են շատ անհեթեթ բաներ, նույնիսկ կասկածվում է, թե ի՞նչ կարեւոր է այս բանը բերելու համար, ո՞վ է ասել, որ սա հումանիտար է։ Սա շատ վիրավորական է, ոնց դու կարող ես մեկին մեղադրել, նախքան ապացուցելը, որ նա մեղավոր է։ Առանց հետեւելու եւ ուսումնասիրելու ծրագրի էությունը, իրենք այսպիսի մերժումներ են տալիս։ Բեռները շատ դժվար է լինում մաքսատնից դուրս հանել։ Շատ կազմակերպություններ գիտեմ, որ պրոբլեմներ ունեցան, հազարավոր դոլարներով ստիպված էին վճարել, որ այդ բեռները դուրս հանեն ու դա է պատճառը, որ դոնորները, նվիրատվողները խուսափում են փող ուղարկել։ Ես, ճիշտն ասած, մի քիչ շատ քննադատեցի, բայց դա ասում եմ դիտմամբ՝ ոչ չար միտքով։ Բայց այն բանով, որ հույս ունիմ, թե այսօրվա կառավարությունը, նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, 100 օր ուսումնասիրելուց հետո պիտի ճիշտ լուծումներ անի։
-Ժամանակին «Ազնավուրը՝ Հայաստանին» հիմնադրամը Հայաստանում ստեղծեց նորածինների կերի գործարան, դուք գո՞հ եք այդ գործարանի վիճակից։
-Գոհ ենք այնքանով, որ գործարանը պահպանվեց, դժգոհ ենք, որ չի աշխատում, բայց բավականին աշխատանք տարվեց պահպանելու համար։ Գործարանը գոյություն ունի։ Ցավոք, այն շատ չարդարացրեց իրեն, որովհետեւ մենք այստեղ չենք եկած գործարան դարձնել, սակայն կառավարությունը մեզի շատ մեծ ազատություն չի տվել, մենք ուզեցինք, որ կառավարության հովանավորության տակ մարդիկ նշանակվեն, աշխատեցնեն գործարանը եւ նաեւ արտահանվելու հնարավորություն լինի։ Գործարանի արտադրանքի պահանջը շատ մեծ է, հատկապես՝ Ռուսաստանում, բայց ոչ մի կանխավճար չկա։ Բայց ես գտնում եմ, որ շուտով լուծումներ կգտնվեն։
-Հիմնադրամն ունի՞ նոր դոնորներ, եւ հները դեռ շարունակո՞ւմ են հովանավորել։
-Ձեր հարցը երկու մասի կարելի է բաժանել։ Ասեմ, որ հումանիտար բաժանումների ժամանակն անցավ։ Հիմա գալիս է զարգացման ժամանակը։ Հիմա ավելի շատ ներդրումների ծրագրեր են։ Բայց երկրորդ բաժինը ձեր հարցումին, մեր Սփյուռքն է, որը մեծ պոտենցիալ է, մենք աշխատում ենք Սփյուռքի հետ, իբրեւ ֆրանսևհայկական կազմակերպություն, եւ պետք է ասել, որ իրենք բավական հուսահատվեցին այն բանից, որ գիտեն, տեսել են, որ դրամները ճիշտ չեն օգտագործվում եւ, բացի դրանից, նաեւ կա յուրացում։ Ճիշտն ասած, իրենք էլ սկսան հոգնիլ այլեւս։
ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԵՍԱՅԱՆ
Հ. Գ. Հարցազրույցից դուրս են մնացել մի քանի կարեւոր հարցեր, որոնց հարմար գտանք առանձին անդրադառնալ։
