«Ձախ մայթով կգնաս, շենքերի կողքով… Զգույշ կլինես, Աղդամից խփում են»,- անհանգստանում են ամեն անգամ բարեկամներս։ Իսկապես, Աղդամից խփում են… հեռահար հրետանուց, «Գրադից»։ Ձախ մայթով եմ գնում։ Ստեփանակերտ, 1992թ. նոյեմբեր։
«Մտնելո՞ւ ես մզկիթ… դու գիտես»: Մզկիթի բակում «շինելների» ու «սապոգների» հսկայական կույտ։ Դագաղներ… Աստիճաններով բարձրանում եմ մզկիթի երկրորդ հարկը։ Խփում են՝ հեռահարից, «Գրադից»։ Ադրբեջանցիներն են՝ գիտեն, որ հայերը ալրաղացի ցորենն են դատարկում։ Խփում են։ Պայթյունները մոտենում են մուսուլմանական տաճարին, որի մեջ զոհվել ես ամենեւին չեմ ուզում։ Դուրս եմ պրծնում մզկիթից։ Չորս կողմը ավերակներ…
Աղդամ, 1993թ. օգոստոս։
«Աղջիկ ջան, ասում են կռիվը պրծել ա, «սոգլաշենի» են ստորագրել՝ հայը, թուրքը, ռուսը։ Ճիշտ ա՞»,- դիմում է ինձ վարդավաճառ կինը։ «Ճիշտ է,- պատասխանում եմ ես,- վարդերը որտեղի՞ց եք բերել»։ «Աղդամից, աղջիկ ջան… բոլ-բոլ ա»։ Ստեփանակերտ, 1994թ. մայիս։
Կարդացեք նաև
… Մի քանի օր առաջ բարեկամս զանգահարեց՝ չորս տարի է ընտանիքով Մոսկվայում են ապրում։ «Կինս, Սյուզին, ռուսաց լեզու է դասավանդում»։ Զարմացա։ Մոսկվայո՞ւմ։ Ռուսաց լեզո՞ւ։ «Այո, այո, ադրբեջանցի ընկերոջս երկու տղաներին ռուսերեն է սովորեցնում։ Փախստական է ընկերս… Աղդամից»։
…Լուսանկարներիցս ընտրում եմ այս մեկը՝ շենքերի ավերակների կույտի վրա էին «հավերժացրել» ինձ։ Աղդամ, 1995թ. հունվար։
Ալվարդ ԲԱՐԽՈՒԴԱՐՅԱՆ
